Zasilacze impulsowe małej mocy. Raport techniczno-rynkowy

Proces ten widać najbardziej właśnie w zakresie zasilaczy małej mocy przeznaczonych do zasilania elektroniki konsumenckiej, a zwłaszcza w wersjach wtyczkowych i montowanych na kablu sieciowym, które praktycznie w 100% są dzisiaj impulsowe. Ofensywa techniczna ze strony tych produktów w ciągu ostatniej dekady całkowicie przeorganizowała kształt rynku zasilania, zmieniając jego oblicze w stronę głównie handlową.

Rys. 1. Struktura obrotów dostawców zasilaczy impulsowych małej mocy

Zatarły się także granice cenowe pomiędzy poszczególnymi typami zasilaczy. O ile jeszcze kilka lat temu wersje impulsowe o małej mocy były znacząco droższe od klasycznych wersji transformatorowych, o tyle obecnie różnice zostały zniwelowane.

Pomogły specjalizowane i tanie sterowniki scalone, typowe elementy indukcyjne, których nie trzeba było wykonywać na zamówienie i które są produkowane automatycznie oraz to, że wysoka częstotliwość pracy i duża sprawność zasilaczy ograniczyły wymiary niezbędnych elementów LC i radiatorów. Równolegle ceny miedzi, stali i tworzyw sztucznych poszły w górę, przez co proces wyrównywania cen między wersjami klasycznymi i impulsowymi nabrał większego tempa.

Istotne jest także to, że sam rynek zasilania impulsowego się zwiększył kosztem rozwiązań tradycyjnych, co z pewnością ma także wpływ na strukturę cen pomiędzy różnymi jednostkami. Skutki tego procesu dla rynku zasilaczy są takie, że ceny w ostatnich latach szybko spadały i chyba rynek przyzwyczaił się, że zasilacze to produkt, od którego można przez cały czas żądać więcej, czyli oczekiwać lepszych parametrów i niższych cen.

Wysoka sprawność

Rys. 2. Udział sprzedaży zasilaczy impulsowych małej mocy w całkowitych obrotach dostawców

Atutami zasilaczy impulsowych zawsze była znacząco wyższa sprawność przetwarzania energii, niemniej dopiero niedawno czynnik ten stał się dla omawianego rynku bardzo ważny. Głównie chodzi o drożejącą energię elektryczną, ale także to, że generacja ciepła strat wymaga jego odprowadzania, wentylacji i klimatyzacji urządzeń.

Sprzętu elektronicznego jest w naszym otoczeniu coraz więcej, w szafach instalacyjnych i obudowach pracuje coraz więcej jednostek i tym samym generowane ciepło to nie tylko koszt niepotrzebnie zużytej energii elektrycznej, ale także konieczność zapewnienia chłodzenia i ograniczenie skutku nagrzewania sąsiednich urządzeń.

Wysoka sprawność zasilacza oznacza możliwość ciasnego upakowania urządzenia w obudowie oraz większą moc uzyskiwaną z jednostki objętości. To także wiąże się z kosztami definiowanymi przez zakup akcesoriów i osprzętu. Wysoka sprawność jednostek zasilających jest przedmiotem uwagi agencji europejskich, gdyż wpisuje się to w trend ekologii i ochrony środowiska.

Stąd od ponad roku na rynku obowiązują normy determinujące minimalną sprawność jednostek zasilających i maksymalną moc pobieraną z sieci przy braku obciążenia. Normy te mają charakter zacieśniających się, co oznacza, że co pewien okres wymagania się zwiększają. Wymagania co do sprawności przetwarzania energii mają też na celu wyrzucenie z rynku najtańszych konstrukcji zasilaczy, bo wiadomo, że szereg tanich producentów w walce o niskie ceny rezygnuje kompletnie z walki o parametry.

Tabela 1. Przegląd ofert krajowych dostawców zasilaczy impulsowych małej mocy

Przy dużej liczbie producentów, ogromnej ilości produktów, na wielkim rynku, jaki tworzy cała Unia Europejska, kontrola przestrzegania wymagań sprawnościowych wydaje się być zadaniem niewykonalnym. Same pomiary nie są proste, wymagają posiadania specjalistycznych przyrządów pomiarowych, dlatego trudno oczekiwać, aby to użytkownicy, sygnalizując instytucjom powołanym do nadzoru rynku zasilacze niezgodne z normami, doprowadzali do ich wyrzucenia z półek.

To zbyt dynamiczny rynek i za bardzo różnorodny, aby miało to szansę się udać. Należy też pamiętać, że zasilacze są produktami dostępnymi w bardzo wielu wykonaniach prądowo-napięciowych. Podobnie jak dla złączy producenci starają się pokryć w ofercie pełne spektrum potrzeb rynku i dlatego pod względem asortymentu jest to bardzo szeroka dziedzina.

Wydaje się, że problem ten został już dostrzeżony, gdyż docelowo wymagania EuP (Energy using Product) związane z minimalną sprawnością zostaną włączone do wymagań CE, a więc zagadnień powiązanych z bezpieczeństwem użytkowania i kompatybilnością elektromagnetyczną wyrobu. Czy krok ten pomoże w oczyszczeniu rynku zasilaczy z tandety? Nie można traktować go jak złotego środka, ale raczej jeden z kroków w dobrym kierunku.

Czynniki sprzyjające rozwojowi rynku zasilaczy w Polsce

Rys. 3. Wykres zmian w obrotach producentów i dystrybutorów zasilaczy impulsowych małej mocy zanotowanych w latach 2009–2011

Zapotrzebowanie rynku na zasilacze determinowane jest przez szereg czynników o ogólnym charakterze i powiązanych głównie z bieżącą sytuacją w gospodarce i koniunkturą na rynku.

Wynika to przede wszystkim z szerokiego frontu aplikacyjnego, bo skoro zasilacze potrzebne są w każdej dziedzinie techniki, w ogromnej większości produktów, systemów i instalacji, to jasne staje się, że uśredniony strumień sprzedaży skorelowany jest ze wskaźnikami określającymi wzrosty w głównych branżach techniki, np. przemyśle.

Niemniej wzrosty sprzedaży zasilaczy powinny być większe niż średnia. Poza nowymi projektami, instalacjami, urządzeniami i systemami na sprzedaż ma wpływ trwająca modernizacja i rozbudowa wielu zakładów przemysłowych, remonty, rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej, transportowej i ogólna cyfryzacja wielu dziedzin.

W Polsce powstają też nowe zakłady, cały czas przenoszona jest produkcja przez firmy zagraniczne. Ważny jest brak wpływu globalnego spowolnienia w gospodarce światowej na to, co dzieje się w Polsce. Mimo nie najlepszego klimatu panującego w wielu krajach rozwiniętych, u nas gospodarka się całkiem nieźle kręci i rynek elektroniki cały czas się rozwija w dobrym tempie.

Producenci umacniają swoją obecność w naszym kraju, rozbudowując siatkę dystrybucji, a łatwe procedury importu ułatwiają handel. Najwięksi dystrybutorzy stawiają obecnie na rozbudowę magazynów i zapewnienie wysokiej dostępności zasilaczy.

Przy silnej konkurencji jest to nierzadko jedyna metoda na utrzymanie klienta, który zwykle wybiera dostawcę będącego w stanie zapewnić mu towar od ręki. Ceny zasilaczy w porównaniu do innych komponentów elektronicznych są dość wysokie, przez co klienci wolą kupować je na bieżąco, bez robienia zapasów po to, aby nie zamrażać niepotrzebnie gotówki, stąd duży magazyn przydaje się w walce o klienta.

Silna konkurencja na rynku i duża presja na cenę zbija silnie marże w sieci dystrybucji, co jest źródłem licznych problemów, dlatego magazyn zapewniający pokrycie bez czekania większości popularnych jednostek i typów pozwala też poprawić dochody, bo wiadomo, że za brak czekania warto zapłacić trochę więcej.

Na koniec warto zauważyć, że przy dużej liczbie producentów będących na rynku zasilaczy, zwłaszcza w zakresie niższej i średniej półki cenowej, praktycznie każdy dystrybutor jest w stanie stać się dostawcą tych produktów, bez konieczności starania się lub wypychania z szeregu innej firmy, jak ma to miejsce na przykład przy rynku skupionym wśród kilku wiodących marek. Lokalny magazyn w takiej sytuacji jest tym czymś, co pozwala zaoferować klientom więcej wartości dodanej do handlu.

Nowe technologie, czyli innymi słowy LED-y

Tabela 2. Przegląd ofert krajowych dostawców zasilaczy impulsowych małej mocy

Sprzedaż zasilaczy poprawia też szybko rosnąca popularność nowoczesnego oświetlenia LED-owego. Do zasilania diod potrzebne jest dopasowane pod względem właściwości źródło prądowe, które często zawiera ponadto szereg dodatkowych układów sterujących (np. jasnością) i zabezpieczających.

W przypadku zasilaczy do LED stosowane są też często inne obudowy, takie, które są dopasowane do specyfiki montażu w oprawie oświetleniowej, często charakteryzujące się pełną hermetycznością.

Niemniej zasilacz do LED jest w 90% takim samym od strony elektrycznej zasilaczem jak wszystkie inne, a różnice sprowadzają się do funkcji realizowanych przez sterownik, gniazdo, obudowę, przez co producenci tych komponentów mogą dość szybko wprowadzić na rynek takie urządzenia. Proces ten jest widoczny w ofertach wielu producentów zasilaczy.