Jak dobieramy odzież do stref EPA i cleanroom?
Odzież ochronna stosowana w strefach EPA (Electrostatic Protected Area) oraz pomieszczeniach cleanroom musi spełniać rygorystyczne wymagania dotyczące właściwości antystatycznych, czystości oraz szeregu innych parametrów. W artykule omówiono kluczowe parametry odzieży oraz normy, standardy, warunki prania i metody testowania w środowiskach wrażliwych na wyładowania elektrostatyczne i zanieczyszczenia.
Pamiętajmy, że odzież zawsze dobierana jest do procesu, a normy i standardy wydatnie pomagają nam w dokonaniu tego wyboru. Dla przykładu norma ISO 14644 (i powiązane z nią metody badawcze umieszczone w np. ASTM F51) podaje, w jaki sposób badane jest pylenie odzieży i zależnie od tego parametru certyfikuje, do jakiej klasy pomieszczenia odzież może być stosowana, a następnie na podstawie analizy procesu i korzystając z tabel w normie przelicza się, ile osób w danej odzieży może znajdować się w konkretnej strefie. Oczywiście użytkowanie i cykle prania degradują odzież zarówno co do parametrów ESD, jak i czystości, dlatego konieczne jest badanie odzieży w użytkowaniu i w procesach prania, na co również znajdziemy pomocne normy i standardy.
Biorąc powyższe pod uwagę tabelę 1 można uznać za przydatne wskazówki, ale decydujące zawsze będzie proces i dobór odzieży do jego wymagań.
Poniżej podstawowe norm i standardów jakich należy oczekiwać w produkcji, serwisowaniu i użytkowaniu odzieży ESD/Cleanroom:
- EN ISO 13688:2013 – odzież ochronna,
- EN 1149-5 – odzież ochronna, właściwości elektrostatyczne,
- EN 61340-5 – elektryczność statyczna,
- ISO 14644 – pomieszczenia czyste i związane z nimi środowiska kontrolowane,
- GMP – good manufacturing practice,
- ASTM-F51 – standard test method for sizing and counting particulate contaminant in and on clean room garments,
- IEST-RP-CC003: garment systems considerations for cleanrooms and other controlled environments,
- IEST-RP-CC003.4 describes methods for particle shed analysis in Helmke Drum applications,
- IEST-RP-CC004.3: evaluating wiping materials used in cleanrooms and other controlled environments,
- Kwalifikacja odzieży do klas czystości pomieszczeń ISO i GMP,
- Badanie średniej zmiany wymiarów po 5-krotnym/50-krotnym praniu i suszeniu w praniu cleanroom i EPA,
- Badanie średniego czasu półzaniku ładunku,
- Badanie współczynnika ekranowania – zgodność z normą PN-EN ISO 5077, PN-EN ISO 3759, PN-EN ISO 6330),
- Badanie pH ekstraktu wodnego – zgodność z normą PN-EN ISO 3071,
- Zawartość amin aromatycznych (potwierdzenie nietoksyczności) – zgodność z PN-EN ISO 14362,
- Trwałość koloru – do 50 prań,
Podkreślmy, że poza uzyskaniem niezależnych certyfikacji producent musi wykazywać się zakładową kontrolą jakości, aby na bieżąco potwierdzać jakość wytwarzanych produktów dla warunków produkcji tj. minimum 50 cykli prania.
Specjalistyczne pranie odzieży
W kontekście powyższych wymagań, pranie odzieży przeznaczonej do EPA i cleanroom staje się istotnym zagadnieniem. Odzież taka musi być prana w kontrolowanych warunkach, zgodnie z normami dotyczącymi ESD, normy ISO 14644 i GMP, tak aby zachować jej właściwości ochronne i nie obniżać klasy czystości pomieszczeń. W przeciwnym razie odzież może stać się źródłem zanieczyszczeń, całkowicie niwecząc efekty pracy w strefach czystych. Proces prania musi być monitorowany i kontrolowany, aby zapewnić, że odzież spełnia wszystkie wymagania dotyczące czystości i bezpieczeństwa.
Niezbędne jest również regularne sprawdzanie jakości odzieży po praniu, aby upewnić się, że nie doszło do uszkodzeń czy degradacji materiału, co mogłoby wpłynąć na jej właściwości ochronne. Oczywiste jest, że odzież ta musi być prana w specjalistycznych pralniach z liniami EPA i ulokowanych w cleanroom z urządzeniami pomiarowymi potwierdzającymi parametry odzieży po każdorazowym procesie prania.
Prawidłowo przygotowana pralnia odzieży cleanroom musi być walidowana i monitorowana zgodnie z zaleceniami normy ISO 14644 dla materii nieożywionej, przy czym w przypadku odzieży GMP dodatkowo monitorowane są zagrożenia mikrobiologiczne.
Warto również zwrócić uwagę na różnorodność środków chemicznych stosowanych w procesie prania. Właściwy dobór środków piorących ma na celu oczyszczenie odzieży, przy zachowaniu właściwości ochronnych produktu w kontekście emisji cząstek i ochrony przed wyładowaniami elektrostatycznymi.
Odzież do cleanroom produkowana jest z materiałów, włókien i tkanin, które same w sobie mają być jak najmniejszym źródłem zanieczyszczeń, a jednocześnie muszą spełniać wszystkie wymagania ochrony procesu i produktu, czyli minimalizować emisje z człowieka do środowiska. Odzież zostaje zanieczyszczona w trakcie przemieszczania się użytkownika, ale również w procesach produkcyjnych, dlatego obsługa musi mieć łatwy i nieograniczony dostęp do zasobów odzieży ochronnej. Powinno zostać opisane procedurą zawartą w strategii kontroli zanieczyszczeń – CCS, wynika również z przeprowadzonej przez koordynatora strefy analizy ryzyka dla danego procesu.
Właściwy dobór odzieży, szkolenia personelu, specjalistyczne pranie i regularne testy są niezbędne do utrzymania wymaganych standardów czystości i ochrony ESD. Warto poświęcić czas na wybór kompetentnego dostawcy, który zabezpieczy terminowe dostawy produktów o powtarzalnej jakości.
www.hugoebeling.pl
Więcej na www.hugoebeling.pl
