Rozdano naukowe "Oskary" warte 25 mln dolarów. Wśród nagrodzonych także Polacy

Zdobywców Nagrody Specjalnej z Fizyki Fundamentalnej (Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics) ogłoszono już 2 maja br. Przyznano ją wyjątkowo, pomijając coroczny proces nominacji do Breakthrough Prize, jako szczególny wyraz uznania dla naukowców i inżynierów pracujących przy projekcie LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory), którzy przyczynili się do odkrycia fal grawitacyjnych. Obserwatorium powołali trzej emerytowani amerykańscy profesorowie: Ronald Drever i Kip Thorne związani z California Institute of Technology oraz Rainer Weiss z Massachusetts Institute of Technology.

Ronald Drever i Reiner Weiss przyczynili się do budowy interferometru LIGO, a Kip Thorne był jednym z głównych orędowników poszukiwań fal grawitacyjnych. - Weiss robił pierwsze projekty i analizę czułości LIGO, a Drever miał fundamentalny pomysł na zwiększenie czułości detektora - dzięki jego pomysłowi wzrosła ona mniej więcej 10-krotnie. Kip Thorne natomiast był siłą napędową, motorem. Zorganizował globalną społeczność, która skupiła się nad programem fal grawitacyjnych - wyjaśniał lider polskiej grupy naukowców badających fale grawitacyjne prof. Andrzej Królak, reprezentujący Instytut Matematyczny PAN w Warszawie i Narodowe Centrum Badań Jądrowych.

Kolejną, wartą 3 mln dolarów, nagrodę w dziedzinie fizyki fundamentalnej podzielą między siebie trzej fizycy: Joseph Polchinski z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Barbara za teorię opisującą czarne dziury oraz Andrew Strominger i Cumrun Vafa z Uniwersytetu Harvarda za wkład w dziedzinie kwantowej grawitacji i teorii strun. Breakthrough Prize w matematyce - następne 3 mln dolarów - otrzymał Jean Bourgain reprezentujący Institute for Advanced Study w Princeton w New Jersey, za jego wkład do analizy, kombinatoryki, równań różniczkowych cząstkowych, wielowymiarowej geometrii i teorii liczb.

Pięć nagród, po 3 mln dolarów każda, trafiło do badaczy zajmujących się naukami przyrodniczymi. Stephen Elledge z Harvard Medical School i Brigham and Women’s Hospital w Bostonie w Massachusetts otrzymał nagrodę za wgląd w jaki sposób komórki rozpoznają i odpowiadają na uszkodzenia w ich DNA oraz jak odnosi się to do rozwoju i leczenia raka. Harry Noller z University of California w Santa Cruz został uhonorowany m.in. za rozpoznanie fundamentalnej roli RNA w syntezie białek we wszystkich komórkach. Roeland Nusse reprezentujący Stanford University i Howard Hughes Medical Institute został nagrodzony za pionierskie prace w dziedzinie podziału komórek i systemu międzykomórkowej sygnalizacji mającej znaczenie w rozwoju raka i w biologii komórek macierzystych. Yoshinori Ohsumi z Tokyo Institute of Technology w Japonii otrzymał nagrodę za odkrycie mechanizmów stojących za autofagią, fundamentalnym procesem degradacji i naprawy komórek. Yoshinori Ohsumi otrzymał również w 2016 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Piątą nagrodę zdobył Huda Yahya Zoghbi z Baylor College of Medicine w Houston w Teksasie za odkrycia w zakresie przyczyn genetycznych i biochemicznych mechanizmów neurodegeneracyjnych i chorób neurologicznych, w tym zespołu Retta i ataksji rdzeniowo-móżdżkowej.

Pozostały 1 milion dolarów trafi do sześciu zwycięzców "Nowych Horyzontów" (New Horizons) za osiągnięcia w początkach kariery w dziedzinie fizyki i matematyki, a także jako Breakthrough Junior Prize dla nastoletnich twórców naukowego materiału wideo.

Wyróżnienia Breakthrough Prize ustanowiono w 2012 r. Nagrody są finansowane przez miliarderów z Doliny Krzemowej, takich jak Yuri Milner - właściciel Milner Global Foundation, Sergey Brin reprezentujący Google'a oraz Mark Zuckerberg - twórca Facebooka.

źródło: New Scientist