Wandaloodporne przełączniki i klawiatury - zastosowanie i właściwości

Każde urządzenie przeznaczone do interakcji z użytkownikiem musi mieć pewnego rodzaju interfejs, umożliwiający sterowanie oraz wprowadzanie danych. W przypadku produktów przeznaczonych do montażu w miejscach publicznych musi być on dodatkowo odporny zarówno na zmieniające się warunki atmosferyczne jak i złośliwą ingerencję ze strony użytkownika, np. poprzez akty wandalizmu. W takich aplikacjach nie sprawdzą się raczej klawiatury oraz przełączniki spotykane w laptopach lub znane ze sprzętów gospodarstwa domowego. Wzrasta zatem zainteresowanie i zapotrzebowanie rozwiązaniami wandaloodpornymi.

Czym są wandaloodporne przełączniki i klawiatury

Wandaloodporne przełączniki oraz klawiatury to specyficzny typ urządzeń, zaprojektowany z myślą o zastosowaniu w urządzeniach wystawionych na trudne warunki eksploatacji, obejmujące zarówno czynniki środowiskowe – kurz, wilgoć, wahania temperatur, jak i akty wandalizmu ze strony użytkowników – próby kradzieży oraz uszkodzenia.

Zapotrzebowanie na tego typu komponenty pojawiło się już w latach 80. XX wieku, wraz z upowszechnieniem się bankomatów oraz innego typu urządzeń elektronicznych przeznaczonych do użytku publicznego oraz wyposażonych w klawiatury. Pierwsze maszyny, zbudowane w oparciu o standardowe komponenty, były łatwym celem ataków. Napastnicy usuwali lub podmieniali klawisze, co skutkowało błędami w procesie autoryzacji, w efekcie zaś prowadziło np. do zablokowania dostępu do karty płatniczej użytkownika.

Zarówno ze względów bezpieczeństwa, jak i w celu przeciwdziałania i zapobiegania aktom wandalizmu rozpoczęto zatem prace nad konstrukcją klawiatur wyposażonych w płaskie przyciski, zabezpieczone przed nieautoryzowanym dostępem. Ta sama technologia znajduje zastosowanie również w przypadku konstrukcji pojedynczych przycisków i przełączników, używanych np. w windach.

 

Fot. 1. Przykład wandaloodpornego przycisku

Zasada działania

Istnieje wiele różnych sposobów konstrukcji wandaloodpornych komponentów, znakomita większość z nich ma jednak pewne cechy wspólne. Do najpowszechniejszych zaliczyć można:

• wytrzymała obudowa – tego typu komponenty umieszczone są zazwyczaj w obudowie wykonanej z wytrzymałych oraz trwałych materiałów, takich jak stal nierdzewna, aluminium lub wzmocnione tworzywo sztuczne. Konstrukcja obudowy zabezpiecza elementy wewnętrzne (w tym układy elektroniczne) przed nieautoryzowanym dostępem, znacząco utrudnia też wszelkie próby uszkodzenia urządzenia.
• wysoki poziom szczelności – większość wandaloodpornych układów charakteryzuje się również hermetycznością, zapewniającą odporność na czynniki środowiskowe, takie jak wilgoć oraz zapylenie.
• konstrukcja odporna na próby nieuprawnionej ingerencji – układy wandaloodporne z definicji muszą charakteryzować się wysoką odpornością na próby nieuprawnionej manipulacji. Oznacza to, że bez specjalistycznych narzędzi bardzo trudno je uszkodzić lub wyłączyć. Odporność taką osiąga się m.in. poprzez stosowanie wspomnianych już wzmocnionych obudów oraz specjalistycznych metod montażu.
• monostabilność – większość wandaloodpornych przełączników to przełączniki jednopozycyjne. Oznacza to, że zmieniają one swój stan w momencie naciśnięcia przycisku i powracają do stanu pierwotnego po jego zwolnieniu.
• większa wartość siły uruchamiającej – ze względu na swoją konstrukcję przełączniki i klawiatury wandaloodporne wymagają zazwyczaj większej siły uruchamiającej. Jest to jeden z minusów tego typu rozwiązań, mogący utrudniać korzystanie z nich niektórym użytkownikom.
• niski profil – przyciski wandaloodporne z reguły charakteryzują się małą wysokością. Jedynie nieznacznie (lub wcale) wystają ponad powierzchnię obudowy, co utrudnia wszelkiego typu manipulacje i modyfikacje ich konstrukcji.
• oświetlenie –dodatkowe podświetlenie pozwala na korzystanie w warunkach ograniczonego oświetlenia zewnętrznego, jak również wyświetlające opis klawiszy w sposób uniemożliwiający zatarcie, zamazanie lub modyfikację poszczególnych znaków.

Wady i zalety

Przycisku wandaloodporne wykonane są z reguły z trwałych i wytrzymałych materiałów, co przekłada się na wysoką żywotność tego typu konstrukcji. Są one ponadto odporne na szeroki zakres warunków środowiskowych, dzięki czemu dobrze nadają się m.in. do zastosowań przemysłowych.

Do głównych wad tego typu urządzeń zaliczyć można zauważalnie wyższy koszt niż w przypadku standardowych rozwiązań, jak również większą wymaganą wartość siły uruchamiającej. Korzystanie z wandaloodpornych przycisków wymaga od użytkownika nieco większej siły, co w niektórych sytuacjach może być kłopotliwe – szczególnie gdy przyciski te będą musiały być stosunkowo często używane przez osoby o ograniczonej sprawności fizycznej. Konstrukcje te mogą być ponadto nieco trudniejsze w montażu oraz późniejszej konserwacji – jakiekolwiek prace serwisowe wymagać będą dostępu do specjalistycznych narzędzi, co może niekiedy sprawiać problemy, np. w razie zaistnienia sytuacji awaryjnych.

Zastosowanie

Obszar zastosowań przycisków wandaloodpornych jest niezwykle szeroki i obejmuje w zasadzie wszelkiego typu instalacje obecne w przestrzeni publicznej. Do głównych odbiorców tej technologii zaliczyć można:

• Automaty sprzedażowe oraz parkometry,
• Urządzenia kontroli dostępu,
• Maszyny przemysłowe,
• Urządzenia medyczne,
• Transport zbiorowy i windy.

Nietypowym (aczkolwiek bardzo rozpowszechnionym) przykładem przycisku wandaloodpornego może być stacyjka samochodowa. Zawiera ona rozwiązania mające utrudnić potencjalnym włamywaczom uruchomienie pojazdu bez posiadania odpowiedniego klucza.

 

Fot. 2. Wandaloodporne konstrukcje wykonane są najczęściej z metalu

Podsumowanie

Wandaloodporne przyciski są niezbędnym elementem wielu urządzeń, w szczególności przeznaczonych do użytku w miejscach publicznych. To specjalistyczne komponenty zaprojektowane do pracy w trudnych warunkach, chroniące przed nieautoryzowanym dostępem i uszkodzeniem. Cechują się wysoką żywotnością, trwałością oraz odpornością na uszkodzenia. Do ich głównych wad zaliczyć można wyższy koszt oraz bardziej skomplikowany montaż.

Damian Tomaszewski