Wiele parametrów do rozważenia
Podstawowe cechy przekaźników od strony technicznej to: napięcie znamionowe cewki, liczba i konfiguracja styków i ich obciążalność prądowo-napięciowa. Ważną rzeczą jest wybór materiału, z którego wykonane są styki, gdyż to wpływa na żywotność przekaźnika i jego cenę. W dalszej kolejności przy doborze odpowiedniego komponentu liczą się takie cechy jak trwałość przełączeniowa, odporność na udary, parametry cewki (pobór mocy), minimalna moc przełączana i napięcie. Bardzo ważna jest wysoka niezawodność potwierdzona wieloma certyfikatami i uznaniami międzynarodowymi: UL, CSA, cURUs, EAC i normami branżowymi, jakimi są np. dla przemysłu stoczniowego DNV, GL.
Od strony aplikacyjnej ważne są wymiary przekaźnika i sposób jego montażu, obudowa, zakres temperatur pracy, a także odporność środowiskowa i zabezpieczenia konstrukcyjne przekaźnika, co można tłumaczyć jako zdolność do pracy w trudnych warunkach otoczenia, np. przy obecności wibracji.
Jakie znaczenie dla biznesu firmy mają przekaźniki?
Tylko dla 14% firm przekaźniki są produktem strategicznie ważnym, a więc tworzącym specjalizację. Pole to zawiera wyłącznie producentów tych elementów oraz biura przedstawicielskie producentów zagranicznych. Dla 86% dostawców przekaźniki elektromagnetyczne są jednym z kilku lub wielu produktów będących w ofercie. Taki wynik to zapewne rezultat tego, że przekaźniki są potrzebne i poszukiwane, a duży popyt przy rosnącym ciągle rynku elektroniki i automatyki zapewnia możliwość oparcia na nich działalności. Stopień specjalizacji na rynku można ocenić jako duży w odniesieniu do samego produktu, który jest masowy i o ogólnym przeznaczeniu.
Specjalną kategorię do rozważenia tworzą przekaźniki przeznaczone do łączenia obwodów napięcia stałego o dużej wartości, z uwagi na trudne warunki do gaszenia łuku elektrycznego w takim przypadku. Elementy takie mają styki wykonane z AgCdO i systemy wydmuchu magnetycznego łuku z grzebieniowym gasikiem, które dają gwarancję długiej i niezawodnej pracy. Kryteriów selekcji jest mnóstwo.
Podział produktowy i terminologia branżowa
Poszukiwanie przekaźnika oraz sprawne poruszanie się po katalogach producentów wymaga ponadto nieco uwagi na terminologię. Powszechnie stosowany termin "przekaźnik miniaturowy" oznacza zwykle element o średniej wielkości i obciążalności, przeznaczony do montażu na płytce drukowanej. Takie wersje przeznaczone są do załączania obciążeń od 5 do 10 A przy napięciu sieci 230 VAC i zawierają jedną lub maksymalnie dwie pary styków. Z punktu widzenia elektroników to raczej nie jest "miniaturowy" element. Te małe to "przekaźniki subminiaturowe". Są to elementy przeznaczone do montażu na płytkach drukowanych w wersjach THT i SMD. Ich prąd przewodzenia styków zawiera się typowo w zakresie do 2 A, napięcia pracy sięgają 120 V, a więc nie są to elementy przeznaczone do pracy z napięciem sieci energetycznej. To takie typowe przekaźniki do aplikacji w elektronice, do pracy z małymi sygnałami o wielkości kondensatora elektrolitycznego lub złącza.
Najważniejsze cechy przekaźników brane pod uwagę przy kupnie
Trzy kryteria wyraźnie wybijają się ponad resztę w zestawieniu najważniejszych cech ofert handlowych w zakresie przekaźników elektromagnetycznych: cena oraz jakość i niezawodność. Nieco mniejsze wskazanie, ale nadal bardzo duże mają marka producenta oraz krótki termin dostawy. Cena i jakość i cena zawsze plasują się na górnych pozycjach tego typu zestawień, stąd też wykres nie zaskakuje. Dwa lata temu termin dostawy był o oczko wyżej, bo był to wówczas ważny problem dla branży, teraz następuje normalizacja. Zainteresowanie jakością to efekt zmian w całej technice w ostatnich dwóch dekadach, podobnie jak marka oraz kompetencje dostawcy. Jeśli dany producent istnieje na rynku od wielu lat, ma kompetentnych dystrybutorów, jego marka jest znana i ma pewną renomę na rynku, wówczas klienci przychylniej oceniają takie produkty.
Druga uwaga dotyczy styków. To, co elektronicy nazywają stykami, formalnie producenci nazywają zestykami. Formalnie styk to element z materiału kontaktowego, który realizuje połączenie obwodu elektrycznego. Razem z dźwignią i mechanizmem ruchu ten kontakt tworzy zestyk. W świecie elektroniki "zestyk" nie istnieje, stąd w zapytaniach ofertowych warto pamiętać o tej różnicy pojęciowej, aby uniknąć nieporozumień.
Jak wspomniano, bardzo ważna grupa produktowa to przekaźniki przemysłowe. Mają one jeszcze większe wymiary niż miniaturowe, zwykle są one przeznaczone do montażu w podstawce lub mają końcówki do lutowania lub pod konektory. Zawierają kilka par styków o dużej obciążalności, mogą włączać obciążenia indukcyjne, pracują przy napięciu do 400 VAC. Wyróżniają się odpornością, trwałością, użytecznymi dodatkami, takimi jak przycisk testowy lub kontrolka oraz wzmocnioną izolacją między cewką a stykami. Warto zauważyć, że przekaźniki przemysłowe zamykane są zwykle w przezroczystych obudowach po to, aby można było łatwo ocenić ich stan techniczny. W innym wykonaniu są one w wersji na szynę DIN.
Najważniejsze zjawiska pozytywne dla rynku
Listę najważniejszych czynników pozytywnie wspierających rynek otwiera szeroki asortyment dostępnych produktów, pozwalający dobrać element przełączający bez konieczności kompromisu. Kolejne miejsce to coraz większe znaczenie jakości, zwiększające się wymagania (potrzeby) klientów. Czwarta pozycja to szeroki i chłonny rynek. Wysokiej jakości produkty zapewniają trwałość projektów oraz ich bezusterkowość, a co za tym idzie reklamacje oraz ewentualne zwroty lub koszty serwisu są sprowadzone do minimum, co pokazuje, że wiele kryteriów można sprowadzić do małych kosztów posiadania.
Najważniejsze trendy w przekaźnikach
Po raz kolejny miniaturyzacja przekaźników została uznana za najważniejsze zjawisko techniczne zmieniające rynek przekaźników. Tak samo było w naszych poprzednich kilku zestawieniach, czyli zjawisko to obowiązuje od dekady. Wszystkie urządzenia elektroniczne z każdą kolejną generacją są coraz mniejsze i jednocześnie bardziej złożone. Jest ich też w naszym otoczeniu coraz więcej, przez co miejsca na płytkach drukowanych, w obudowach, szafach instalacyjnych jest coraz mniej. Mamy coraz więcej sprzętu przenośnego, stąd rynek cały czas oczekuje produktów mniejszych, bez względu na obciążalność, moc wyjściową lub napięcie robocze.
Mały pobór mocy przez cewkę elektromagnesu także w spisuje się w to zjawisko wraz ze zwiększającym się udziałem elektroniki mobilnej i sprzętu zasilanego z baterii. Przekaźnik ma pobierać mało mocy po to, aby się nie nagrzewać, nie wpływać negatywnie na zużycie energii i także aby w porównaniu do wersji półprzewodnikowych był możliwe najbardziej funkcjonalny.
Oddzielną kategorię przekaźników tworzą styczniki. Jest to specjalizowany przekaźnik dużej mocy przeznaczony do pracy w aplikacjach przemysłowych i energoelektronicznych. Styczniki są komponentami przeznaczonymi do montażu w obudowie lub na szynie DIN i mają obudowę, która pozwala na zamocowanie w chassis. Są przeznaczone do łączenia dużych obciążeń, o mocy nawet wielu kilowatów, a więc silników, grzejników, systemów oświetlenia przemysłowego i obiektowego. Styczniki są łączone przewodami o dużym przekroju i mają wyprowadzenia przystosowane do montażu grubych kabli. Ich cewka z reguły jest zasilana napięciem 24 VDC lub napięciem przemiennym 230 VAC. Zawierają kilka styków, typowo trzy duże pary styków dla trzech obwodów fazowych.
