Projektowanie elektroniki

Wraz z każdą rynkową rewolucją, nowymi ciekawymi technologiami i rozwiązaniami, proces projektowania wymaga ponadto od projektantów coraz więcej kompetencji. Inżynierom potrzebna jest orientacja w nowościach, technologiach, rozwiązaniach wykorzystywanych przez konkurencję, a także wiedza na temat wymogów formalnych w zakresie certyfikacji. Współczesne systemy elektroniki łączą w jednym produkcie wiele technologii, np. komunikację radiową, cyfrową obróbkę sygnału, multimedia i zaawansowaną grafikę, a po stronie układowej obwody dużej mocy z czułymi niskonapięciowymi czujnikami. Takie rozwiązania są skomplikowane zarówno od strony sprzętowej, jak i oprogramowania, przez co projekty muszą realizować zespoły inżynierskie specjalistów z różnych dziedzin. Elektronika jest dzisiaj za bardzo skomplikowana, aby jedna osoba była w stanie udźwignąć całość zagadnień i podział zadań jest po prostu konieczny, o ile chcemy zachować jakość i skończyć pracę w rozsądnym czasie. Nierzadko każdy większy i bardziej złożony projekt wymaga istotnego pogłębienia wiedzy poprzez samokształcenie lub szkolenia realizowane przez producentów/ dostawców.

Poza tym wszystkim, projekt to nie tylko płytka z elementami i układem. Ona nie działa w próżni i wymaga integracji z mechaniką, systemu odprowadzania ciepła, zasilania oraz interfejsu użytkownika, a więc obudowy, panelu frontowego itp. To są zagadnienia, które nie każdy projektant skupiony na PCB może zrealizować optymalnie. Taka sytuacja tworzy przestrzeń do usług kooperacji.

Główne zjawiska pozytywne dla rynku

 

Za najbardziej istotne czynniki sprzyjające rozwojowi rynku projektowania uznano szybki rozwój elektroniki, a więc nowe aplikacje i zastosowania. Dalej znajduje się wzrost zainteresowania jakością, zwiększający się potencjał lokalnej produkcji i zlecenia z zagranicy. Należy oczekiwać, że rynek usług będzie się rozwijać, bo zapotrzebowanie na kompetencje nigdy nie zmaleje, a elektronika nie będzie prostsza ani łatwiejsza. Wraz z każdą wymianą pokoleniową opór przed kooperacją w projektowaniu będzie malał, co powinno przynieść więcej zleceń.

Dostępność specjalistów

Od wielu lat problemem rynku usług projektowych w zakresie elektroniki są kłopoty z kadrą inżynieryjną. Z jednej strony braki kadrowe u producentów elektroniki oraz duże koszty zatrudnienia specjalistów to jeden z czynników odpowiedzialnych za powstawanie zleceń dla firm zewnętrznych. Z punktu widzenia biur inżynierskich można postrzegać to jako czynnik pozytywny, a więc sprzyjający rozwojowi outsourcingu w projektowaniu. Ale niestety druga strona tego medalu wygląda tak, że braki kadrowe są jednocześnie kłopotem, bo biura krajowe o pracownika muszą konkurować z dużymi i silnymi graczami zagranicznymi. A są to zwykle małe firmy o skromnych zasobach kapitałowych.

Biura inżynierskie zmagają się ponadto z konkurencją ze strony freelancerów, a więc zwykle osób, dla których projektowanie jest działalnością dodatkową, dorywczą i często bez umocowania formalnego w działalności gospodarczej, na przykład w domu po godzinach normalnej pracy zawodowej. Osoby takie tworzą konkurencję kosztową dotkliwą głównie dla małych biur projektowych. Podejmują się z reguły zleceń mniej skomplikowanych oraz adresują swoje usługi zwykle do firm mało związanych z elektroniką jako działalnością główną.

Ocena aktualnej koniunktury panującej na rynku na przełomie 2024 i 2025 roku

 

Ocena koniunktury panującej na rynku w grudniu 2024 roku wypadła niestety gorzej niż dla całego roku, co sygnalizuje, że warunki się nie poprawiają. Zwykle pod koniec roku domyka się inwestycje i realizuje zakupy materiałowe zgodnie z przyjętym budżetem i wcześniejszymi ustaleniami, co widać w wielu naszych podobnych badaniach. Tutaj poza czynnikami gospodarczymi należy zapewne dodać jeszcze to, że projektowanie elektroniki to proces, który rozciąga się na okres często przekraczający perspektywę jednego roku, jest powiązane z planami przedsiębiorstw na przyszłość, funduszami rozwojowymi. Najpierw musi się poprawić sytuacja w gospodarce, muszą ruszyć projekty związane z KPO, aby widać było to w takich zestawieniach.

Kompleksowa usługa

Z uwagi na niezbędne kompetencje i koszty inżynierskie, mniejsze firmy szukają coraz częściej wsparcia w zakresie projektu i prototypowania, a w dalszej kolejności certyfikacji, m.in. u producentów EMS lub w wyspecjalizowanych biurach projektowych. Te większe działają w modelu mieszanym – część zadań realizują we własnym zakresie, część zlecają na zewnątrz. Może to być zarówno projekt elektroniki, np. modułu, bloku, wykonanie i integracja elektroniki z obudową albo też badania i certyfikacja. Ale najlepiej oddać do biura projektowego całość urządzenia, bo ogranicza to ryzyko techniczne i organizacyjne oraz pozwala mieć jednego partnera, który bierze odpowiedzialność za wszystko. Kompleksowo, znaczy też coraz częściej "projekt i produkcja".

Najważniejsze czynniki o charakterze negatywnym

 

Najważniejsze czynniki negatywnie oddziałujące na rynek wiążą się z obecną sytuacją na rynku, a więc rosnącymi kosztami pracy i działalności pod stronie dostawców usług. Przeszkodą jest też coraz gorsza dostępność kadry technicznej i kiepska koniunktura w gospodarce. O kłopotach z pozyskaniem kadry pisaliśmy obszernie w naszych poprzednich analizach, wskazując na to, że duże firmy zagraniczne obecne w kraju drenują rynek z inżynierów i jak widzimy z obecnego badania nic się w tym temacie nie zmienia.

Ocena warunków biznesowych panujących na rynku elektroniki w 2024 roku

 

80% pytanych przez nas specjalistów oceniło pozytywnie warunki panujące w ubiegłym roku na rynku usług projektowania elektroniki, w tym ponad 35% jako dobre, a 45% jako zadowalające. W kontekście słabych wyników całej gospodarki i trudnych warunków panujących w wielu sektorach rynku elektroniki taki rezultat należy postrzegać jako znakomity. Nawet jeśli nikt w ankiecie nie wskazał, że warunki były bardzo dobre, to i tak nie zmienia to tego wniosku, bo jest powyżej średniej dla innych sektorów i naszych analiz. Projektowanie nowych urządzeń, modernizacje, zmiany konstrukcyjne to działania, które firmy podejmują bez względu na okoliczności, gdyż są one elementem realizacji długoterminowych strategii oraz zabezpieczeniem rozwoju w kolejnych latach.

Koszty projektowania

W ostatnich czasach ceny produktów, koszty działalności, koszty pracownicze cały czas rosną, a więc rosną też ceny usług. Mimo że wszystko drożeje, na rynku panuje nieświadomość klientów biur projektowych, zwłaszcza tych dla których elektronika nie jest głównym profilem firmy, którzy sądzą, że wykonanie projektu to temat prosty i szybki, a więc musi być tani. Pogląd taki wynika z niewiedzy na skutek słabej orientacji w elektronice, niejasnych konsultacji z fachowcami pracującymi na czarno, a nawet z porównania cen podobnych produktów innych producentów dostępnych w handlu z planowanym własnym potencjałem sprzedaży.

Innymi słowy, jeśli chodzi o koszty związane z projektowaniem, to niestety często firmy nie są przygotowane na duże wydatki w tym zakresie. Część potencjalnych klientów, pytających o projekt elektroniki, nie zdaje sobie sprawy, że projekt kosztuje i to nierzadko dużo. Zdarzają się klienci, którzy nie do końca wiedzą, czego chcą, ale chcą mieć to zrobione najtaniej i najszybciej. Niekiedy firmy nie potrafią sprecyzować swoich oczekiwań, poza tymi, że oczekują jak najtańszej usługi.

Preferowane przez klientów modele licencyjne oprogramowania inżynierskiego

 

Modele licencyjne oprogramowania bazujące na subskrypcji (abonamencie) są przez wielu producentów bardzo mocno obecnie promowane, zapewne z przyczyn biznesowych, niemniej z naszych ankiet niezmiennie wychodzi, że abonamenty czasowe nie są dla krajowej branży atrakcyjne. Funkcjonalność znakomitej części oprogramowania inżynierskiego jest na tyle duża, że nawet po kilku latach te narzędzia są w pełni użyteczne. Wiele firm nie wykorzystuje pełni możliwości oprogramowania, gdyż nie realizuje projektów klasy high-end, a wiodący w branży program jest im potrzebny np. z punktu widzenia łatwości wymiany plików z firmą EMS. W takich warunkach licencja wieczysta z płatnością jednorazową to przemyślany i ekonomiczny wybór.

Z kolei według Michała Grochowiny, właściciela firmy Eleproject, "niegasnącym problemem w zawiązywaniu współpracy z klientem, który chce zlecić zaprojektowanie układu elektronicznego lub napisanie oprogramowania, jest niechęć zlecającego do określenia swoich potrzeb na poziomie przynajmniej dostatecznym. Pomyśleć by można, że wynika to trochę z tego, że zlecającym może brakować odpowiedniego słownictwa i wiedzy elektronicznej, jednak nic bardziej mylnego, ponieważ mamy okazję widzieć zapytania napisane językiem potocznym, ale tak szczegółowe i wyczerpujące, że nie powodują zadawania dodatkowych pytań. Zauważam też, że niektórzy interesanci zniechęceni są liczbą zadawanych pytań i to najczęściej ci, którzy nakreślili swoje potrzeby niedostatecznie. Często wizja tego, że aby móc wystawić ofertę, będzie trzeba zjeść beczkę soli, dopytując o poszczególne wymagania w projekcie, powoduje, że nie dochodzi do ofertowania".

Ocena stopnia specjalizacji

 

Jeśli chodzi o projektowanie elektroniki, to stopień specjalizacji firm w takiej tematyce jest bardzo duży – aż dla 40% firm jest to rdzeń biznesu. Jest to sygnał świadczący o tym, że z projektowania da się utrzymać na rynku oraz, że zapewnienie usług na wysokim poziomie, a więc zbudowanie zespołu inżynierskiego, aparatura, narzędzia i oprogramowanie, taką specjalizację wymuszają. Realizacji zaawansowanych projektów nie da się przeprowadzić przy okazji lub "na pół gwizdka", konieczna jest infrastruktura i zaangażowanie.