Wyposażenie stanowiska roboczego w produkcji i serwisie

Rynek narzędzi i sprzętu stanowiącego wyposażenie warsztatowe rozwija się razem z całą branżą elektroniczną, a więc zwiększającą się liczbą producentów OEM, firm serwisowych, elektronizacją całej techniki i ogólnym wzrostem zaawansowania. Takie procesy wymuszają posiadanie oraz wykorzystanie specjalistycznych urządzeń do zapewnienia wymaganej obsługi. Narzędzia, sprzęt serwisowy, urządzenia pomocnicze wykorzystywane w produkcji są jednocześnie uniwersalnym dodatkiem uzupełniającym oferty wielu firm dystrybucyjnych działających w branży elektronicznej. Zapewnia to szeroką ofertę, dobrą dostępność i bogaty asortyment oraz rozwój.

Coraz większa świadomość ekologiczna społeczeństwa, działania władz i inicjatywy takie jak "naprawiaj, nie wyrzucaj" powodują, że po latach zapaści rośnie znaczenie serwisu w elektronice. Drugim powodem jest to, że ceny niektórych urządzeń są na tyle wysokie (np. nowoczesnych smartfonów, urządzeń medycznych), że serwis się opłaca. W zakresie urządzeń profesjonalnych koszt podzespołów elektronicznych, jakie znajdują się na płytce drukowanej, jest coraz większy i źle zmontowane pakiety naprawia się właśnie z przyczyn ekonomicznych.

Ocena skali problemów z dostępnością produktów i długim czasem dostaw

 

Kłopoty z dostępnością podzespołów elektronicznych na dostawców narzędzi i sprzętu wyposażenia stanowisk pracy oddziałują negatywnie w sposób pośredni, a więc klienci takich firm (głównie producenci elektroniki) mają problemy oraz muszą przesuwać w czasie projekty inwestycyjne lub tną koszty bieżące w sytuacji, gdy mają przestoje. Poza tym szwankuje transport morski i lądowy, wzrosły koszty spedycji towarów, co musi psuć biznes. Jak widzimy z danych pokazanych na wykresie, dla blisko połowy firm problemy z zaopatrzeniem są utrudnieniem, a dla co trzeciej firmy jest to znaczący problem ograniczający możliwość zarabiania.

Szeroki asortyment

Najważniejszą częścią każdego stanowiska jest oczywiście stacja lutownicza. Kolejne generacje pojawiające się na rynku mają poprawione kluczowe parametry użytkowe lutownic lub zakres ich zastosowań i funkcjonalność, np. moc, stabilizację temperatury. Poprawa dotyczy też ergonomii po to, aby kolba nie powodowała zmęczenia operatora ani nie przenosiła ciepła na rękę. Duża moc grzewcza rozszerza zakres zastosowań lutownic na obsługę dużych elementów oraz ogranicza wahania temperatury podczas montażu, czyli zapobiega powstawaniu zimnych lutów. Nowoczesne stacje lutownicze pozwalają ponadto na współpracę z odciągiem oparów, mają możliwość komunikacji z komputerem, np. do rejestracji parametrów lutowania, ustawiania profili temperaturowych dla różnych spoiw lutowniczych.

Ocena znaczenia dla biznesu, jakie mają narzędzia ręczne i wyposażenie stanowisk

 

Narzędzia i wyposażenie warsztatowe z reguły jest częścią większej oferty związanej z zaopatrzeniem produkcji elektroniki, sprzedażą sprzętu i urządzeń. Takich firm jest 70%, a dla kolejnych 24% takie urządzenia stanowią jeden z kilku pionów biznesu. Wiele firm dystrybucyjnych rozwija biznes poprzez dodawanie do oferty kolejnych pozycji, a narzędzia ręczne i urządzenia stanowiące wyposażenie stanowisk roboczych to produkty pokrewne tematycznie i doskonale się nadające do takich działań. Firm specjalizujących się w narzędziach ręcznych lub sprzęcie warsztatowym jest tylko 6%. Taką część przedsiębiorstw można uznać za dostawców specjalizowanych.

Lutownice do zastosowań w elektronice najczęściej zasilane są niskim napięciem po to, aby ograniczyć do minimum ryzyko przebicia elementów i pozwalają na uziemienie końcówki. Kolby umożliwiają wymianę grotów i nierzadko dla danego producenta liczba dostępnych wersji końcówek sięga nawet kilkudziesięciu sztuk. Dobra dostępność grotów o różnych kształtach, w niskich cenach, trwałych, a więc starczających na wiele godzin pracy, jest dla dużej części użytkowników z obszaru produkcji zagadnieniem kluczowym przy wybieraniu danego modelu lub też grupy produktów zgodnych pod tym kątem.

Poza lutownicami kolbowymi w tym obszarze produktowym funkcjonują jeszcze lutownice na gorące powietrze wykorzystywane do lutowania i demontażu elementów SMD oraz specjalizowane stacje do demontażu i montażu (reworku) układów w obudowach bezwyprowadzeniowych.

Drugą istotną grupę produktów tworzą materiały chemiczne. Są to na przykład aerozole czyszczące, smarujące, lakiery do zabezpieczania powierzchni, środki penetrujące, zmywacze etykiet, zamrażacze, sprężone powietrze, rozpuszczalniki (aceton, IPA), kleje i podobne. Do tego trzeba dodać materiały do lutowania (spoiwa lutownicze w drutach oraz pasty), topniki (w kilku wersjach o różnym przeznaczeniu), preparaty do mycia płytek po lutowaniu, usuwania naklejek itp. Do pracy potrzebne są także taśmy serwisowe (np. kaptonowe do izolowania, klejące i izolacyjne), srebrzanka i kynar, koszulki termokurczliwe, opaski zaciskowe i identyfikacyjne, drobne elementy mechaniczne (śrubki tulejki) i przewody. Przydają się też rękawiczki bezpyłowe, ściereczki do czyszczenia ekranów i podobne użyteczne drobiazgi. Nie wolno zapomnieć o materiałach termoprzewodzących: pasta jest absolutnym minimum, ale podkładki silikonowe też się przydają.

Najważniejsze cechy ofert brane pod uwagę przez klientów w zakresie narzędzi i wyposażenia stanowisk

 

Na wykresie najbardziej istotnych dla klientów kryteriów ofert handlowych związanych z narzędziami ręcznymi i wyposażeniem warsztatowym za najbardziej istotną uznano cenę (niską), potem jakość i niezawodność, a dalej parametry urządzeń. Na kolejnym miejscu pojawiły się krótki termin dostawy, marka producenta oraz szeroka oferta produktów. Koszty zakupu spadają na niższe pozycje jedynie w rzadkich przypadkach, gdy w grę wchodzi specjalistyczny sprzęt lub też dotyczą wąskich niszowych rynków.

Liczba niezbędnych do pracy narzędzi ręcznych także szybko rośnie i dotyczy to wszystkich grup produktowych, od śrubokrętów, poprzez szczypce, po pęsety. Zwiększa się grupa narzędzi specjalistycznych, np. zaciskarek do konektorów, przyrządów do usuwania izolacji z przewodów, a także narzędzi precyzyjnych do pracy z urządzeniami miniaturowymi. Wiele sprzętu tego typu jest dostępne w wersjach antystatycznych i antymagnetycznych. Więcej produktów służy do poprawy komfortu pracy, jak chwytaki, zestawy trzecia ręka, lupy itp. Razem takich drobiazgów tworzących niezbędnik uzbiera się minimum kilkadziesiąt pozycji, ale nawet sto takich produktów nie będzie wcale jakimś zaskoczeniem. Te wszystkie produkty gdzieś trzeba umieścić i przechowywać, stąd do kompletu konieczny jest stół roboczy (stanowisko) i szafki do przechowywania.

Typowe stanowisko ma konstrukcję modułową tj. możliwość kompozycji pasującego rozwiązania poprzez wybór elementów z systemu i konstrukcję zapewniającą możliwość dopasowania wymiarów do potrzeb.

Produktów o największym potencjale rynkowym

 

Największy potencjał rynkowy mają urządzenia do lutowania, zarówno klasyczne stacje lutownicze, jak i specjalistyczne do reworku lub demontażu za pomocą gorącego powietrza (na trzecim miejscu). Na drugiej pozycji uplasowały się materiały i urządzenia związane z ochroną antystatyczną, bo produkty te podlegają zużyciu. Stosunkowo wysoko oceniono potencjał odzieży ochronnej oraz mebli, stołów, krzeseł.

Piotr Ratuszny doradca ds. techniczno-handlowych w firmie Semicon Co należy brać pod uwagę, planując inwestycje w sprzęt i urządzenia warsztatowe? Aby dobrze dobrać odpowiednie wyposażenie warsztatowe, trzeba dogłębnie poznać potrzeby klienta, aplikacje i przeznaczenie. Przed zakupem warto się skonsultować i omówić aplikację. Jeżeli potrzeba od czasu do czasu coś przylutować, wystarczy podstawowa stacja lutownicza za kilkaset złotych. W przypadku, gdy lutownica jest używana przez cały dzień w różnych aplikacjach, warto rozważyć stację firmy Ersa, do której producent oferuje szeroki wachlarz grotów i części zamiennych. Drugim, bardzo istotnym elementem jest komfort użytkowania przez operatora. Czasem niewielka różnica w cenie przekłada się na znacznie większą satysfakcję pracy i komfort z użytkowania. Jakie tendencje można zauważyć w wyborach klientów? Jakość, a nie cena jest wyznacznikiem wyboru. Klienci oczekują czegoś, co będzie dobre, w rozsądnej cenie i spełni ich oczekiwania. W zakresie takich produktów możliwość przetestowania i uczciwa rekomendacja sprzedającego są również bardzo istotne.

Chińska konkurencja

Narzędzia ręczne, sprzęt lutowniczy oraz inne urządzenia składające się na wyposażenie stanowisk roboczych są produkowane przez wiele firm dalekowschodnich. Zaawansowanie techniczne, jakość wykonania oraz ceny takich produktów znacznie się różnią, bo nierzadko te lepsze rozwiązania mają wielu naśladowników, a ponadto tamtejsze firmy chętnie odwzorowują pomysły i rozwiązania wiodących producentów. Na chińskich portalach aukcyjnych jest mnóstwo sprzętu, który do złudzenia przypomina znane produkty markowe, a dobrym przykładem mogą być tutaj stacje lutownicze. To wszystko pojawia się w kraju i konkuruje ceną, wygląda podobnie jak te renomowane i nierzadko dobrze działa, tylko niestety psuje relacje w biznesie. Producenci azjatyccy kopiują uznane rozwiązania bez skrępowania, bo w praktyce nie grożą im za to żadne konsekwencje, a zawsze znajdzie się jakiś chętny do ich importu i zarabiania na różnicy cen. Sytuacja w ostatnim roku trochę się poprawiła, bo granica celna i podatkowa UE została uszczelniona, ale problem dalej jest. Produkty chińskie, jako marki własne, sprzedają też dystrybutorzy katalogowi, co wymusza na specjalizowanych dostawcach migrację ofert w stronę proponowania lepszych marek i zaawansowanych urządzeń, aby odciąć się od największych problemów.

Oczekiwania klientów w stosunku do dostawcy

 

Zestawienie najważniejszych oczekiwań klientów w stosunku do dostawców narzędzi ręcznych i sprzętu używanego na stanowiskach pracy jest typowe. Produkty mają być wysokiej jakości, tanie i dostępne bez długiego czekania. Ten ostatni czynnik kiedyś nie pojawiał się tak wysoko na wykresie, ale dzisiaj często jest tak samo istotny jak cena.

Dostępność i ceny

Od dwóch lat cały rynek komponentów elektronicznych zmaga się z wydłużonymi czasami dostaw, gorszą dostępnością produktów i w konsekwencji rosnącymi cenami podzespołów, materiałów oraz transportu. Dotyczy to nie tylko półprzewodników, ale także wielu innych grup produktowych, także narzędzi i wyposażenia stanowisk. Ceny zwiększają się na skutek splotu wielu czynników, takich jak wzrost kosztów surowców, transportu, kosztów pracy, na skutek dużej inflacji pojawiającej się przy okazji tłumienia skutków pandemii, a także tego, że duży popyt rynku pozwala na podwyżki. Podrożały metale i tworzywa sztuczne, a w konsekwencji produkty chemiczne jak lakiery, farby, materiały izolujące. Wyższe koszty pracy plus inflacja również przekładają się na wzrost ceny, urządzeń. Sprzęt do wyposażenia stanowisk pracy importowany z Dalekiego Wschodu jest transportowany z uwagi na rozmiary i wagę drogą morską lub lądową. Z tym wiążą się także duże opóźnienia i koszty.

Większe zainteresowanie sprzętem markowym

Ogólną tendencją w branży elektroniki jest zainteresowanie wysoką jakością produktów. Zapewnienie jakości wymaga użycia dobrych narzędzi. Inaczej w razie problemów nie będzie wiadomo, co jest powodem usterki – błąd projektowy, wada materiału, uszkodzony komponent, a może jednak źle przygotowana produkcja serii próbnej. Wraz z pogłębiającą się i stale rosnącą złożonością i miniaturyzacją elektroniki coraz mniej szczegółów widać gołym okiem, stąd znaczenie zaawansowanego sprzętu stale się zwiększa.

Inwestycje w wyposażenie stanowisk roboczych są częścią zapewnienia odpowiedniego poziomu zaawansowania procesów w firmie (produkcji, kontroli, serwisu, obsługi posprzedażnej). Zapewnienie usług wysokiej jakości staje się istotne z uwagi na coraz większe koszty związane z obsługą serwisową, kosztami logistyki towarów, kosztownymi podzespołami, a także dla zachowania dobrych relacji z klientami i postrzegania marki. Wszystko to w dzisiejszych czasach staje się istotne.

Branże o największym potencjale zakupowym

 

Dla rynku narzędzi i produktów niezbędnych w warsztacie serwisowym największy potencjał zakupowy tworzy elektronika profesjonalna, a w dalszej kolejności automatyka przemysłowa, elektronika konsumencka i motoryzacja. Świadomość rynku w zakresie zapewnienia długotrwałego działania urządzeń, możliwości i łatwości serwisowania, stale się zwiększa, co wynika z wielu czynników, np. takich jak ekologia i ograniczanie ilości elektrośmieci. Stąd zapewne wysokie miejsce elektroniki konsumenckiej na wykresie, która nie jest traktowana jako jednorazowa. Coraz większa integracja elektroniki i miniaturyzacja wymuszają użycie zaawansowanych narzędzi właśnie w sprzęcie profesjonalnym i przemysłowym.

Drugim ważnym zagadnieniem w opisywanym obszarze jest ergoergonomia, a więc dążenie, aby produkty miały konstrukcję i kształt dopasowany do fizjonomii człowieka, zapewniając ludziom komfortową pracę przez długi czas bez zmęczenia. Ergonomia w największym stopniu dotyczy stanowisk roboczych i narzędzi ręcznych, prawdopodobnie z uwagi na długi czas korzystania z nich podczas pracy.

Postępująca automatyzacja produkcji

Nietrudno zauważyć, że produkcja urządzeń elektronicznych jest coraz bardziej zautomatyzowana i sukcesywnie udział operacji, które muszą być wykonane ręcznie, maleje. Wynika to przede wszystkim z chęci zapewnienia wysokiej jakości przy niskich kosztach wytwarzania, a także odpowiedniej wydajności. Automatyzacja to dzisiaj wykorzystanie robotów do lutowania, skręcają obudowy, montują wyświetlacze i testują gotową konstrukcję.

Takie procesy w konsekwencji powodują, że zapotrzebowanie na pracę ręczną w przeliczeniu na pojedynczy produkt stopniowo maleje, co prowadzi do ograniczenia liczby wymaganych stanowisk roboczych i narzędzi. Dla opisywanego sektora rynku jest to czynnik o znaczeniu regresywnym. Podobne zjawiska widać w zakresie obsługi serwisowej, gdzie dąży się do minimalizacji kosztów takich usług poprzez zaawansowaną diagnostykę komputerową. Zamiast inwestować w sprzęt pomiarowy, drogie narzędzia do demontażu i montażu oraz całą otoczkę infrastrukturalną niezbędną do tego, aby zapewnić w pracy serwisowej odpowiedni poziom jakości, próbuje się tworzyć specjalizowany tester lub oprogramowanie diagnostyczne.

Najważniejsze czynniki negatywne dla rynku

 

Najważniejsze czynniki negatywnie oddziałujące na rynek wyposażenia warsztatowego wiążą się z obecną sytuacją na rynku, a więc długimi czasami dostaw i rosnącymi kosztami produktów i materiałów oraz zatrudnienia. Kolejne czynniki są już "systemowe", bo do tej kategorii zaliczyć można dużą konkurencję na rynku wynikającą z obecności wielu dostawców i dyktat niskiej ceny ze strony producentów tanich wyrobów chińskich, które trafiają do klientów o niewielkich zasobach gotówki. Są to produkty nietrwałe, niedostatecznie precyzyjne, wykonane ze słabych materiałów, przez co szybko się zużywają, nie zapewniając pożądanej precyzji i po krótkim czasie muszą być wymienione na nowe. Kolejny czynnik, a więc postępująca automatyzacja elektroniki, przeszkadza nieco w rozwoju rynku narzędzi, bo ogranicza liczbę operacji w produkcji.

Mamy krajowych producentów

Omawiając narzędzia i wyposażenie warsztatowe, trzeba dostrzec znaczący potencjał rynku krajowego po stronie produkcji. Mamy producenta stacji lutowniczych i kilka firm wytwarzających lutownice transformatorowe. Produkujemy tygle lutownicze, urządzenia do montażu i demontażu BGA, odzież antyelektrostatyczną, meble przemysłowe antystatyczne – stoły, wózki, krzesła, regały, szafy, szafy rack, systemy transportu bliskiego, urządzenia do produkcji i serwisu (marka Reeco firmy Renex).

Krajowe firmy zajmują się produkcją mebli antystatycznych, np. RobTools, Pakt Electronics, w oparciu na kooperantach i kupowanych na rynku materiałach antystatycznych. Z kolei firma Loktech wytwarza stanowiska montażowe. Mamy w kraju także producenta preparatów chemicznych (AG Termopasty), takich jak środki czyszczące, lakiery, smary, topniki i materiały do lutowania, oraz materiałów antystatycznych (Artpol).

Najistotniejsze czynniki wspierające rozwój rynku

 

Zestawienie pozytywnych czynników dla rynku urządzeń stanowiących wyposażenie warsztatowe otwiera wzrost zainteresowania sprzętem markowym, które można odczytywać w taki sposób, że rynek utożsamia markę produktu z jakością, trwałością i zaawansowaniem technicznym i w ten sposób ocenia wyroby. W drugiej kolejności wymieniono coraz większą ofertę produktów, często specjalistycznych wersji ukierunkowanych na wykonanie zadania (np. zaciskanie złączy). Na kolejnych miejscach uplasowano presję na jakość, dużą liczbę firm EMS, które tworzą wymierny popyt i postępującą złożoność elektroniki.