Obudowy i szafy dla elektroniki i przemysłu

Dobra obudowa to taka, która zapewnia odporność mechaniczną i środowiskową, pozwala na skuteczne odprowadzanie ciepła, ochronę elektromagnetyczną, bezpieczeństwo użytkowania, łatwość montażu i serwisu, długi czas eksploatacji przy atrakcyjnym wyglądzie gwarantującym pozytywne postrzeganie produktu przez użytkownika końcowego. W przypadku elektroniki konsumenckiej wygląd, dobre materiały, kolorystyka tak samo decydują o powodzeniu sprzedaży i o pozytywnym postrzeganiu wyrobów, jak funkcjonalność, wydajność i inne kryteria techniczne. Lista wymagań, jakie klienci stawiają przed obudowami, jest coraz dłuższa, co powoduje, że spełnienie wszystkich warunków jest trudne i wymaga od dostawców posiadania bardzo szerokiego asortymentu produktów oraz rozbudowanego parku maszynowego pozwalającego na tworzenie dopracowanych w szczegółach produktów.

W zakresie obudów na rynku krajowym mamy dość silną reprezentację producentów. Firmy te zwykle specjalizują się we właściwym dla siebie typie produktu, obszarze rynku (branży), a nawet w konkretnych aplikacjach oraz niszach produktowych. W każdym z tych przypadków produkcja obudów to obszar kapitałochłonny od strony przygotowania produkcji, maszyn, oprzyrządowania, form wtryskowych i tym samym producenci nie są w stanie szybko poszerzać asortymentu. W zamian wypracowują swój styl, który staje się rozpoznawalny oraz tworzą charakterystyczną dla firmy specjalizację. W dużej części firmy te zajmują się wytwarzaniem obudów metalowych lub szaf przemysłowych, celując w niszowe i wymagające aplikacje, pod kątem np. odporności na czynniki środowiskowe czy o wysokim poziomie kastomizacji. Ich produkty przeznaczone są do zastosowań w telekomunikacji, sterowniach, systemach zasilania, systemach komputerowych i podobnych zastosowaniach przemysłowych. W takich ramach mieszczą się m.in. pulpity i panele sterownicze, systemy alarmowe i kontroli dostępu, urządzenia telewizji przemysłowej, zasilacze, obudowy do sprzętu teleinformatycznego, szafy telekomunikacyjne i podobne. Takie zastosowania pozwalają współistnieć małym innowacyjnym firmom krajowym razem z silną konkurencją ze strony dużych producentów z Europy Zachodniej.

Najważniejsze dla klientów cechy oferty brane pod uwagę przy wyborze dostawcy obudów

 

W zestawieniu najważniejszych cech ofert handlowych branych pod uwagę przy selekcji dostawcy na szczycie uplasował się termin dostawy. To pokłosie problemów z zaopatrzeniem oraz wojną na Ukrainie. Kraj ten był do niedawna istotnym producentem blach stalowych i aluminiowych wykorzystywanych przez producentów i sytuacja, w jakiej się znaleźliśmy, ma duży wpływ na zaopatrzenie w materiały do produkcji. Kolejne dwa czynniki to jakość techniczna obudów, niska cena oraz szeroka oferta produktowa pozwalająca dobrać optymalną konstrukcję do aplikacji. Proporcje słupków na wykresie wskazują, że poza terminem dostawy reszta czynników ma znacznie mniejsze znaczenie.

Szeroki asortyment produktowy

Sektor obudów obejmuje ogromną liczbę produktów, dla których najważniejsza linia podziału przebiega wzdłuż materiałów, czyli metalu i tworzywa sztucznego. Może to być stal – zazwyczaj malowana proszkowo, ewentualnie nierdzewna lub w wersji specjalnej (np. kwasoodporna lub pokrywana galwanicznie), lub stopy aluminium. Stal zapewnia dużą wytrzymałość mechaniczną, dobrą izolację termiczną i elektromagnetyczną, do tego daje możliwość względnie łatwego czyszczenia, stąd też jest materiałem typowym – szczególnie do większych obudów, skrzynek instalacyjnych i szaf. Wykorzystywane tworzywa sztuczne to głównie ABS, polistyren i poliwęglan, które różnią się głównie odpornością na temperaturę, promieniowanie ultrafioletowe i na narażenia mechaniczne. Osobną kategorię tworzą obudowy metalowe odlewane ze stopów aluminiowo-cynkowych, w których montowane są urządzenia infrastruktury telekomunikacyjnej i radiowej.

Kolejny podział może być dokonywany pod względem wielkości. Oferta rynku obejmuje zarówno obudowy małe (głównie dla urządzeń elektronicznych, automatyki budynkowej, małych systemów elektrycznych), w dalszej kolejności wersje kompaktowe (niewielkie szafki sterownicze i elektryczne, obudowy dla urządzeń przemysłowych), jak też duże szafy (dla potrzeb centrów danych/IT, systemów sterowania w przemyśle, na kompletne systemy dystrybucji energii) oraz stanowiska pracy i inne obudowy o charakterze specjalistycznym (np. do automatów sprzedaży, kiosków informacyjnych, pulpitów sterujących).

Najważniejsze czynniki negatywne dla rynku obudów

 

Najbardziej istotne czynniki przeszkadzające w rozwoju biznesu to rosnące koszty pracy i materiałów, w tym też mediów, które zmniejszają marżę produktową oraz wywołują konieczność podwyżek cen. Większe koszty zaostrzają również konkurencję na rynku i zmuszają wielu odbiorców do oszczędności. Niemniej, poza tym najważniejszym kryterium, reszta ma obecnie znaczenie drugorzędne.

Kolejny podział może być wykonywany pod względem aplikacyjnym. W tym zakresie można wyróżnić obudowy dla małych urządzeń elektronicznych, obudowy przemysłowe (np. na szynę), modułowe do zestawiania w większe instalacje, szafki instalacyjne (do montażu systemów i instalacji, aparatury elektrycznej i elektronicznej oraz komponentów automatyki) oraz duże szafy dla urządzeń przemysłowych, centrów IT (serwerownie) i specjalistyczne rozwiązania obudów, na przykład do montażu w stojaki rack, z atestem przeciwybuchowym lub dla przemysłu spożywczego (odporne na mycie). Bezsprzecznie mamy coraz więcej obudów specjalizowanych i rynek stale poszerza się o nowe rozwiązania.

Jeszcze większe wymiary mają szafy przemysłowe wykorzystywane do montażu urządzeń do rozdziału energii, sterowników, napędów i oczywiście systemów infrastruktury teleinformatycznej. Najczęściej nie mają one z góry zdefiniowanej konstrukcji, a większość producentów pozwala na ich kompozycję z elementów składowych. Użytkownik może wybierać nie tylko ich wielkość, ale też sposób łączenia, materiał drzwi, itd., a do tego często dobierać różne urządzenia dodatkowe (wentylatory, klimatyzatory, systemy rozdziału energii, panele oświetleniowe) oraz osprzęt (np. mocowania, haki, nogi). Sprzęt taki stanowi podstawę infrastruktury firmy, stąd obudowa, która je mieści, musi być nie tylko wysokiej jakości, ale zawierać szereg przemyślanych rozwiązań umożliwiających rozbudowę wraz z rozwojem przedsiębiorstw, wydajne chłodzenie, serwis i obsługę techniczną urządzeń i podobne czynniki. Taką obudowę kupuje się na lata, stąd szafy można traktować jako niszową na rynku obudów kategorię, ale wartościową i nawet elitarną. Widać to też po stronie producentów i dostawców. O ile małe obudowy sprzedaje i produkuje wiele firm, o tyle dostawców szaf, zwłaszcza tych najlepszych, jest znacznie mniej.

Najważniejsze trendy pozytywne dla rozwoju rynku

 

Zestawienie czynników, które w pozytywny sposób oddziałują na rynek obudów, nie zawiera wyraźnego kryterium, które wybija się ponad inne ani też nie jest w czymkolwiek zaskakujące. Zainteresowanie jakością to trend zmieniający od przeszło dekady całą branżę elektroniki w Polsce. Tak samo jest z rosnącą ofertą produktową oraz szerokim spektrum odbiorców tych produktów.

Kompleksowość usługi

Zapewnienie obudowy do urządzenia dotyczy też usług takich jak integracja klawiatury, wyświetlacza wraz z szybą ochronną, panelu frontowego, systemu uszczelnienia i innych opcji związanych z zabezpieczeniem konstrukcji przed wpływem środowiska. Oferta operacji zapewnianych przez dostawców obudów się poszerza, bo takie oczekiwania mają dzisiaj klienci, którzy często nie dysponują oprzyrządowaniem, aby takie operacje wykonywać samodzielnie oraz nie mają doświadczenia w tym kierunku. Kompleksowa obsługa to nie tylko hasło, które dotyczy komponentów, ale ogólnie całego podejścia do omawianego biznesu.

Coraz częściej klienci oczekują obudowy gotowej do zamontowania samej płytki PCB wewnątrz, bo w ten sposób oszczędza się czas i ponosi mniejsze ryzyko. W przypadku obudów wersji z atestem Ex do stref zagrożenia wybuchem sama obudowa z certyfikatem nic nie daje, bo klient nie może wykonać sam obróbki mechanicznej z uwagi na brak uprawnień. Dlatego też kompleksowa usługa jest w dzisiejszych czasach bardzo istotna, najbardziej to zjawisko widoczne jest w obudowach metalowych.

Na które typy obudów jest największy zbyt na rynku polskim?

 

Najbardziej poszukiwane są obudowy małe plastikowe oraz metalowe. Mają one największą uniwersalność, pokrywają ogromną liczbę zastosowań oraz są dostępne w najszerszym zakresie typów i wersji. Wiele wskazań w ankietach padło także na obudowy na szynę DIN, które są bardzo popularne w systemach przemysłowych i układach automatyki. Instalacje w tych branżach bardzo często są wykonywane w oparciu o tego typu produkty i na rynku zwiększa się liczba obudów w takim wykonaniu mechanicznym. Zapewniają one wygodę i prostotę montażu oraz są standardową konstrukcją z możliwością łączenia produktów różnych producentów.

Modułowość aplikacyjna w obudowach plastikowych

W zakresie obudów z tworzyw sztucznych sytuacja jest nieco inna, gdyż podstawę produkcji stanowią formy wtryskowe. One zawsze były drogim elementem, czasochłonnym w przygotowaniu i wymagającym dużo kompetencji. Produkcja form wtryskowych powoli staje się coraz łatwiejsza i relatywnie tańsza, bo na rynku jest coraz więcej firm specjalizujących się w wykonywaniu form (w tym z Azji), są lepsze narzędzia do projektów.

Producenci obudów z tworzyw mają też rozwinięte systemy modułowe, a więc mogą komponować docelową obudowę z wielu części składowych i akcesoriów tworzących spójny system. Modułowość zawsze była ważnym zagadnieniem w tej branży i to się nie zmienia. Widzimy, że teraz w sprzedaży pojawiają się od razu całe kompletne "systemy obudów" ukierunkowane na wykorzystanie np. w automatyce przemysłowej lub budynkowej, a więc zawierające mocowania, otwory i udogodnienia pod kątem montażu płytek komputerowych, wyświetlaczy lub klawiatur. W stosunku do wcześniejszych koncepcji modułowych obecne różnią się tym, że nie powstają metodą "kalafiora", tj. przez mało przemyślany organiczny rozwój dający w efekcie skomplikowaną strukturę, tylko od razu jako spójny zestaw części, które pasują do siebie mechanicznie i są utrzymane w jednakowym stylu, wzornictwie, materiałach itd. Innymi słowy, współczesne systemy modułowe nie są rezultatem i kompozycją elementów pochodzących z wcześniejszych rozwiązań producenta, tylko nowym podejściem zakładającym, że tworzy się od razu całość w przemyślanej formie jako "rozwiązanie".

Obudowy są coraz ładniejsze i funkcjonalne

Dla aplikacji elektronicznych, zwłaszcza w przypadku urządzeń mobilnych i elektroniki konsumenckiej, obudowa bywa najważniejszym elementem urządzenia. W takim obszarze estetyka, wzornictwo, kolor i niebanalny projekt, a także ergonomia korzystania wysuwają się na pierwszy plan. Z kolei obszar przemysłowy i odbiorcy związani z elektroniką profesjonalną cenią sobie trwałe konstrukcje o jakości potwierdzonej certyfikatami, zapewniające wygodę montażu komponentów we wnętrzu i prostą instalację całości w obiekcie. W tym obszarze liczy się także dostępność rozwiązań systemowych w zakresie obudów, a więc nie tylko ochrony składającej się ze ścianek, ale także mocowań dla podzespołów i płytek, prowadników kabli, uszczelek, kanałów chłodzących, szyn mocujących, wsporników oraz wielu innych drobiazgów, które pozwalają stworzyć funkcjonalne urządzenie. W największym stopniu znaczenie takich dodatków i systemowych rozwiązań jest widoczne w szafach przemysłowych, gdyż większość z tych produktów ma konstrukcję otwartą, którą poprzez wybór elementów, w tym wymienionych akcesoriów, można dopasowywać do potrzeb.

W przypadku szaf i obudów przemysłowych wzornictwo jest dla klientów sprawą mało znaczącą, bowiem obudowa powinna być ładna i estetyczna, ale tylko tam, gdzie użytkownik może się na nią natknąć. Jeśli obudowa nie jest widoczna lub dostępna, liczą się koszty, parametry techniczne oraz jakościowe, a nie zaspokojenie poczucia estetyki. Jeśli chodzi o projekty obudów, to krajowi producenci nie mają się dzisiaj czego wstydzić. Pod względem jakości i wzornictwa nie ustępują one renomowanym produktom importowanym.

Najważniejsze trendy zmieniające rynek obudów

 

Zestawienie kryteriów w największym stopniu zmieniających rynek obudów otwierają zagadnienia związane z szeroko rozumianą jakością, dalej są aspekty wzornicze i ergonomiczne, a następnie funkcjonalność aplikacyjna. Oznacza to, że do wyboru obudowy podchodzimy bardzo utylitarnie i zdajemy sobie sprawę, że atrakcyjne opakowanie elektroniki jest dzisiaj bardzo istotne, tak samo jak funkcje techniczne i zaawansowanie technologiczne. Na taki moment, określany często jako dojrzałość rynku, branża czekała wiele lat.

Bliska współpraca z dostawcą

Wiele firm krajowych realizuje projekty systemów, instalacji oraz tworzy urządzenia pracujące w obszarach profesjonalnych, a więc w przemyśle, medycynie, IT, transporcie. Istotnymi odbiorcami jest także wiele branż z szeroko rozumianą automatyką i e-mobilnością. Pandemia przyspieszyła też rozwój urządzeń samoobsługi klienta, tj. automatów sprzedaży, systemów informacyjnych. Wiele takich aplikacji pracuje na zewnątrz, w trudnych warunkach środowiskowych, musi spełniać wymagania norm w zakresie odporności, szczelności, możliwości czyszczenia, niewrażliwości na ultrafiolet lub wandalizm. Na skutek tych procesów produkcja obudów obejmuje coraz więcej etapów i zadań, np. związanych z zapewnieniem szczelności, nakładaniem powłok ochronnych (galwanicznych i lakierniczych), ekranowaniem. Wszystkiego takie wykonania wymagają indywidualnego podejścia do potrzeb klienta i często są szyte na miarę w ramach bliskiej współpracy odbiorcy z producentem.

Dobre dopasowanie obudowy do aplikacji, wybór odpowiedniego rozwiązania spośród dostępnych opcji lub z elementów systemu modułowego, weryfikacja pomysłów konstruktorów, a także przedstawienie możliwości kompozycji obudowy jako całości do aplikacji klienta to zadanie dla producenta lub dystrybutora. Obowiązkiem dostawcy jest też często sprowadzanie na ziemię konstruktorów, a więc ocena i wyjaśnianie sensowności przyjętych założeń, wykrywanie słabych punktów, wskazywanie pomyłek lub elementów wymagających przemyślenia. Im dziedzina jest bardziej odległa od projektowania elektroniki, tym niestety pracy w takich obszarach jest więcej. A zagadnienia mechaniczne bywają dla elektroników kłopotliwe.

Duża konkurencja jest cechą charakterystyczną tego sektora rynku

Obudowy potrzebne są w każdej branży techniki, przez co na rynku działa wielu dostawców. Skutkiem istnienia bardzo szerokiego rynku jest też duża konkurencja, zwłaszcza w najpopularniejszych rodzinach produktowych. Najlepsi wytwórcy stawiają na jakość, dobre materiały i ciekawe wzornictwo, inni walczą ceną o klienta, oszczędzając na materiałach i precyzji. Podobne zjawiska dotyczą obszaru obudów metalowych, gdzie tańsi dostawcy konkurują ceną, wykorzystując blachy cieńsze i gorszej jakości. Takie uwarunkowania także pośrednio zaostrzają konkurencję. Dla rynku obudów czynnikiem negatywnym są też dość wysokie kursy walut, zwiększające koszt wyrobów importowanych i surowców.