Złącza sygnałowe miniaturyzacja i modułowość najważniejszymi trendami w rozwoju

Profile dostawców złączy sygnałowych

Rynek złączy sygnałowych zawsze zaskakiwał bogactwem asortymentu i dużą liczbą nowych produktów pojawiających się w ofertach producentów każdego roku. Przyglądając się tym nowościom, można próbować znaleźć kilka ogólnych trendów technicznych odpowiadających za rozwój.

Najbardziej widać dążenie do maksymalnego ułatwienia podłączania przewodów. Jeszcze dekadę temu złącza ze stykiem sprężynowym, pozwalającym na podłączanie przewodów bez przykręcania śruby, były nowością o niepewnej przyszłości. Wtedy wydawało się, że styk sprężynowy przyjmie się tylko w ograniczonym zakresie, głównie w aplikacjach oświetleniowych, automatyce budynkowej i podobnych "mniej odpowiedzialnych" od strony technicznej obszarach. Złącza takie były droższe, bardziej skomplikowane od strony konstrukcji mechanicznej, więc specjaliści obawiali się możliwych problemów z jakością połączenia w długoterminowym aspekcie i reakcji na wyższe ceny.

Aktualnie widać, że styk sprężynowy, a zwłaszcza wersja pozwalająca na obsługę beznarzędziową, sprawdził się i jest coraz chętniej wybierany przez konstruktorów, także w aplikacjach przemysłowych. Okazało się, że z jakością połączenia nie ma problemów, ceny tych rozwiązań też dla wielu klientów nie są zaporowe, a komfort pracy jest bardzo wysoki.

Dla wielu osób ma to znaczenie, bo czas i wygoda też mają cenę. Co więcej, złącza takie mają bardzo dobre parametry w zakresie odporności na wibracje. Okazało się też, że takie elementy pozwalają zabezpieczyć się przed niewłaściwym wpięciem przewodu, gdyż przyłącze sprężynowe zapewnia właściwy kontakt przewodu ze stykiem (w wypadku przyłącza śrubowego kontakt jest zależny od właściwego dokręcenia śrubki).

Do technologii szybkich połączeń należy zaliczyć też nowatorskie rozwiązania połączeń magnetycznych, w których gniazdo i wtyk mają wbudowane silne magnesy trwałe zapewniające silne połączenie mechaniczne po zetknięciu obu części. Takie elementy pojawiły się kilka lat temu w sprzęcie komputerowym, obecnie są też dostępne w niewielkim zakresie dla zastosowań profesjonalnych.

Drugim widocznym trendem jest stale postępująca miniaturyzacja złączy, a więc bardzo małe rastry międzykońcówkowe. Pojawiają się wersje z wbudowanymi ekranami i nowe rozwiązania adapterów z łatwym montażem ekranów przy jednoczesnym zapewnieniu bardzo dobrych właściwości EMC, bo częstotliwości sygnałów stale rosną - przykładem może być szybko upowszechniający się USB 3.0, ale także gigabitowy Ethernet oraz interfejsy wideo jak Display Port, HDMI czy LVDS.

Zapotrzebowanie rośnie

Popyt na złącza i ciągle rosnący rynek takich produktów kształtują w dużej mierze zmiany w elektronice: rosnąca złożoność układowa, coraz większa penetracja rozwiązań mechatronicznych w przemyśle, miniaturyzacja i modułowość konstrukcyjna oraz podobne. Rynek produktów OEM też rośnie w dobrym tempie, przewyższającym zwykle trzykrotnie średnioroczny wzrost PKB w kraju, a spory potencjał Polski w zakresie produkcji EMS oraz usług outsourcingowych w zakresie produkcji wiązek kablowych też jest znaczącym wsparciem dla rozwoju.

Mimo że sytuacja w gospodarce europejskiej od dłuższego czasu jest nie najlepsza, im bliżej wschodniej granicy UE tym okazuje się, że wzrosty w biznesie elektronicznym są większe. To efekt tego, że w poszukiwaniu niższych kosztów działalności następuje transfer biznesu w nasz rejon i ma on różnorodną formę: od zleceń produkcyjnych kierowanych do firm EMS, przez tworzenie lokalnych oddziałów produkcyjnych przez firmy z zagranicy po filie B+ R. Krajowy biznes też nieźle rośnie w ostatnich latach, na tyle dobrze, że mówi się o tym, że nareszcie widać odrodzenie w branży.

Ostatnie lata przyniosły także szybki wzrost wysoce zautomatyzowanej produkcji przemysłowej oraz wszystkich rodzajów działalności, gdzie bezpieczeństwo i jakość transmisji i komunikacji jest priorytetem (wojsko, B+ R, medycyna). Mimo braku oczywistości powiązań, proces ten jest korzystny dla rynku złączy, bo sprzyja wzrostowi wymagań co do jakości.

Dostawcy tanich zamienników

Trudno znaleźć sektor elektroniki poza złączami, gdzie asortyment produktów byłby równie szeroki. W omawianej branży poza unikalnymi konstrukcjami tworzonymi przez wiodących producentów na rynku wymierną część stanowią odpowiedniki (zamienniki). Celują w tym producenci azjatyccy, którzy bez skrępowania tworzą złącza wyglądem przypominające wysokojakościowe produkty firm zachodnich, po to, aby ich kosztem i bez większego wysiłku zdobywać rynek.

Dobre i markowe złącza niestety kosztują. Wielu specjalistów już to wie i stara się nie oszczędzać na złączach, bo ma w pamięci wpadki z tanim dostawcą, cudownymi zamiennikami lub podróbkami. Osoby, które przeszły przez piekło masowych reklamacji, serwisu i zachwiania wiarygodności, są dla rynku złączy najlepszą reklamą markowych produktów.

Niemniej zawsze znajdą się chętni do eksperymentów, bo trzeba uczciwie powiedzieć, że nie zawsze chińskie znaczy złe i tam też są wytwórcy produktów lepszych i gorszych, a wszyscy mają nadzieję, że trafią na tych pierwszych. Części się to udaje, innym nie, niemniej proces edukacji producentów elektroniki jest powolny, zwłaszcza na rynku, gdzie nacisk klientów na niską cenę komponentów jest cechą charakterystyczną i dotyczącą całości nie tylko akurat tych elementów.

Działy zakupów premiowane od tego, co zdołają zbić z ceny oferty przedstawionej przez dystrybutora, nie wnikają w to, czy rabat ma być na złączu, przekaźniku, czy też kondensatorze. Niestety złącza są w porównaniu do wielu innych podzespołów elektronicznych relatywnie drogie, więc procentowy rabat jest wyjątkowo cenny. O ile mikrokontrolera lub wyświetlacza nie da się najczęściej zamienić, to niestety złącze lub przekaźnik już często tak. Innymi słowy, komponenty elektromechaniczne są szczególnie narażone na takie działania oszczędnościowe i to niestety widać.

Na koniec warto przypomnieć, że do czynników negatywnych zalicza się ponadto wielkie rozdrobnienie rynku złączy widoczne w dużej liczbie producentów, typów i wykonań produktów. Efektem jest bardzo mała standaryzacja (głównie w produktach wojskowych oraz wybranych aplikacjach przemysłowych dla złączy okrągłych), która poprzez wypromowanie wiodących typów tych elementów uporządkowałaby rynek. Dotyczy to nawet braku spójnego i wspólnego nazewnictwa tych elementów pozwalającego na orientację po oznaczeniu.

Duży asortyment, duży problem

Ubocznym skutkiem tego, że asortyment elementów połączeniowych jest bardzo szeroki i każdy większy producent wprowadza minimum kilka nowych wersji w ciągu każdego roku, jest fakt, że producenci elektroniki starają się w nowych urządzeniach wykorzystywać złącza stosowane już przez innych lub we wcześniejszych projektach.

Nowości nie są szybko wprowadzane do produkcji, co wynika z kilku powodów. Pierwszy to brak informacji technicznej i handlowej, długie czasy oczekiwania na próbki i partie produkcyjne. Niestety często logistyka dla nowości szwankuje, a zapowiedzi o dostępności nowości okazują się deklaracjami na wyrost, co wielu uczy, że należy spokojnie poczekać, aż produkt dojrzeje.

Kolejny powód to ceny. Nowości zwykle są droższe i dostępne tylko z jednego źródła. A to oznacza trudniejsze zakupy i słabsze negocjacje ofert. Ostatni czynnik to naturalna inercja działań inżynierskich i nieufność zawodowa, która zawsze objawia się chłodną oceną potencjału nowych wersji, przywiązaniem do wypróbowanych rozwiązań i podobnymi zachowaniami.

Opieranie się na produktach popularnych to także efekt tego, że typowe złącza można kupić stosunkowo szybko, ale gdy potrzebny jest element mniej typowy, terminy znacznie mogą się wydłużyć. Szeroka oferta obejmująca tysiące różnych typów, jaką mają najwięksi producenci złączy, jest dla nich dużym obciążeniem finansowym po stronie magazynowania.

W praktyce nie da się wyprodukować każdego złącza w dużej ilości i umieścić w magazynie, a następnie czekać na zamówienia od sieci dystrybucji i producentów OEM. Stąd wiele mniej popularnych komponentów wytwarzanych jest okresowo, gdy pojawią się zamówienia.

Wiodący producenci i dostawcy złączy sygnałowych

Relacje na rynku złączy dla poszczególnych typów tych elementów. Kolejne słupki obrazują, dla których typów tych komponentów jest największa konkurencja, na które jest na rynku największy popyt i które przynoszą największe dochody. Praktycznie za każdym razem największy udział dotyczy złączy do montażu na płytkach drukowanych oraz wersji dla przemysłu. Faktyczna dominacja tych dwóch typów złączy jest jeszcze większa, bo trzecia duża kategoria „transmisja danych” pokrywa część aplikacji tego typu. Na wykresie widać także, że złącza do PCB w porównaniu do przemysłowych są tańsze, oferowane przez większą liczbę producentów, przez co stanowią grupę ostro konkurencyjną, ale niekoniecznie mocno dochodową.

Mówiąc o krajowym rynku złączy, na myśli ma się sprzedaż tworzoną przez lokalne firmy dystrybucyjne, gdyż one są w największym stopniu związane współpracą z krajowymi producentami elektroniki. Oprócz ich działalności złącza na nasz rynek trafiają bezpośrednio, gdyż duże zagraniczne firmy EMS, producenci elektroniki konsumenckiej i AGD oraz inne podobne większe firmy kupują je bezpośrednio od producentów lub od dystrybutorów z Azji. Taki biznes jest mocno wyizolowany z tego, co dzieje się w kraju, dlatego mówiąc o rynku krajowym i dostawcach, można ograniczyć się do dystrybutorów.

Większość oddziałów i krajowych przedstawicielstw wielkich producentów, takich jak Molex, TE Connectivity, HARTING, Phoenix Contact, WAGO, Lapp Kabel oraz Conec, zaopatruje bezpośrednio tylko duże zakłady produkcyjne i nadzoruje sprzedaż przez dystrybutorów. Jak widać, takich przedstawicielstw jest sporo, co oznacza, że na rynku ich działalność ma duże znaczenie.

Drugą dużą i znaczącą dla rynku grupę dostawców złączy tworzą dystrybutorzy katalogowi o szerokiej ofercie komponentów oraz reprezentujące wiele znanych marek, tacy jak: Farnell element14, Elfa Distrelec, RS Components, TME. Firmy te mają bardzo szerokie oferty i złącza są ich naturalną częścią. Wiele marek i również bardzo przekrojową ofertę skierowaną na biznes prowadzony w większej skali mają Arrow Electronics, Future Electronics oraz TTI.

Kolejna grupa dostawców to średniej wielkości krajowe firmy dystrybucyjne związane z zaopatrzeniem producentów elektroniki, takie jak Contrans TI, Elhurt, Elproma i Eltronika, JM elektronik, Microdis, Micros, Maritex, Semicon i BNS. Stopień ich zaangażowania w sprzedaż omawianych komponentów jest różny, od drobnego uzupełnienia sprzedaży, po wyraźnie widoczną specjalizację.

Wysoki stopień specjalizacji mają natomiast Neopta, WW Elektronik i Radiotechnika Marketing. Po stronie produktów przemysłowych wymienić można natomiast takich dystrybutorów, jak Apar, igus, OEM Automatic, Eltron, Semicon i Würth Elektronik, a także Murrelektronik i Weidmüller.