Laboratoria badania urządzeń elektronicznych

Akredytacja

Laboratoria badawcze, które są obecne na rynku polskim dzielą się na akredytowane i nieakredytowane. Akredytacją zajmuje się Polskie Centrum Akredytacji, które przeprowadza badanie kompetencji, weryfikuje procedury pomiarowe i sprawdza czy realizowane pomiary są dokładne i zgodne z normami.

Akredytacja dotyczy wybranego zakresu działalności jednostki, zwykle pokrywającym obszar, w którym dana placówka stara się specjalizować. Około dwie trzecie uczestników raportu to firmy mające certyfikat wydany przez krajowa jednostkę notyfikującą, jaką jest PCA (tabela 3). Niektóre wiodące placówki dysponują także dodatkowymi świadectwami uznania ze strony zagranicznych jednostek notyfikujących.

Niewątpliwie posiadanie akredytacji jest ważnym rynkowym atutem dla laboratoriów. Jest to rodzaj gwarancji i uznania zarówno jakości aparatury pomiarowej jak też wiedzy i doświadczenia laboratorium. Ale ponieważ nie ma formalnego wymogu, aby badania przeprowadzały jedynie placówki akredytowane ani nawet takiego, który zmuszałby producenta urządzeń elektronicznych do zlecania badań firmom zewnętrznym, część jednostek badawczych działa bez akredytacji PCA. To komu zaufać jest już indywidualną decyzją klienta, niemniej porównując pierwszą (Elektronik 2/2004) i obecną edycję raportu, które dzielą cztery lata, wyraźnie widać że liczba jednostek dysponujących akredytacją w stosunku do całkowitej liczby firm znacząco się zwiększyła.

Jerzy Borowiec - Zastępca kierownika ds. jakości w Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej Politechniki Wrocławskiej

W jaki sposób Świat Nauki wykorzystuje korzyści płynące z obecności na rynku Unii Europejskiej?

Wraz z wejściem do wspólnoty europejskiej otworzyły się przed nami nowe perspektywy rozwoju, zarówno z uwagi na łatwiejszą współpracę z europejskimi jednostkami badawczymi, z poszerzonego rynku ewentualnych klientów, poszukujących możliwości wykonania badań EMC w tańszych, lecz uznanych w Europie laboratoriach nowych krajów UE, jak również ze względu na otwierające się możliwości pozyskania środków na modernizację i rozbudowę potencjału badawczego.

Jako jednostka współtworząca Centrum Doskonałości EMC uzyskaliśmy dotację unijną na realizację projektu realizowanego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO-WKP), działanie 1.4: Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką. Projekt, pod nazwą „Inwestycja aparaturowa w laboratoriach Centrum Doskonałości EMC Politechniki Wrocławskiej”.

Wzbogacił on nasze laboratorium o aparaturę badawczą o wartości ponad 1 mln euro, znacząco poszerzając jego ofertę badawczą. W efekcie uzyskanej dotacji laboratorium LKE zyskało zupełnie nowy wizerunek, wynikający nie tylko z utworzenia zmodernizowanych bądź nowych, często unikatowych stanowisk badawczych, m.in. komora rewerberacyjna z kompletnym wyposażeniem aparaturowym na zakres częstotliwości do 18GHz, największa w kraju komora GTEM model 1750, w pełni zautomatyzowane systemy do pomiarów mocy promieniowanej i zaburzeń nieciągłych, systemy do badania odporności komponentów elektronicznych montowanych w pojazdach i samolotach, lecz także z uwagi na nową zmienioną lokalizację, znaczący przyrost powierzchni, nowe funkcjonalne umeblowanie i wyposażenie informatyczne. Okres ostatnich czterech lat zapisze się zatem złotymi zgłoskami w dziejach naszego laboratorium.

W jaki sposób te inwestycje aparaturowe są wykorzystywane?

Projekt inwestycji aparaturowej w naszym laboratorium uwzględniał zarówno przewidywane kierunki zmian w normalizacji z zakresu EMC, jak również był odpowiedzią na potrzeby zgłaszane przez producentów z regionu Dolnego Śląska, w którym tradycyjnie jest obecna i rozwija się przedsiębiorczość w obszarach związanych z elektroniką, automatyką i informatyką, a w ostatnim czasie produkcją sprzętu AGD. Laboratorium LKE stanowi w regionie naturalne zaplecze badawcze, umożliwiające skrócenie drogi od pomysłu do produktu finalnego, spełniającego wymagania wynikające z obowiązujących dyrektyw i standardów UE.

Nowa dyrektywa

Nieustanny rozwój techniczny oraz zmiany regulacyjne wprowadzane przez Komisję Europejską spowodowały uporządkowanie i uproszczenie obowiązującej dyrektywy kompatybilności elektromagnetycznej. Prace te zakończyły się przyjęciem przez Parlament Europejski w końcu 2004 roku nowej dyrektywy 2004/108/EC odnoszącej się do kompatybilności elektromagnetycznej oraz uchylającej „starą” 89/336/EC. Nowa dyrektywa obowiązuje od 20 lipca 2007 roku.

Nowe regulacje EMC precyzyjniej definiują zakres i przedmiot stosowania dyrektywy, zmniejszają do dwóch liczbę procedur oceny zgodności i pozostawiają producentowi wybór jednej z nich. Ponadto rozróżniają urządzenia elektroniczne i instalacje stacjonarne oraz jednoznacznie definiują normy zharmonizowane. Nowa dyrektywa szczegółowiej określa, jak powinno być oznakowane urządzenie spełniające wymagania w zakresie EMC, co powinna zawierać dokumentacja techniczna i deklaracja zgodności.

Nowością jest też to, że w przypadku instalacji stacjonarnych nie wymaga się oceny EMC a priori, natomiast należy rozpocząć działanie, gdy występują zażalenia o niezgodność.

Ranking laboratoriów

Krajowe laboratoria badawcze w większości nie mają wyspecjalizowanego profilu i z reguły zajmują się badaniem szerokiej grupy urządzeń elektronicznych (rys. 7). Różnice w rynkowym nastawieniu wynikają najczęściej z posiadanej aparatury pomiarowej, która też ma swoje ograniczenia lub też specjalizacji wynikającej z przynależności placówki do instytucji takiej jak np. UKE (dawniej URTiP).

Mimo, że oferta badań zwykle jest szeroka, warto rozważyć ofertę pod kątem profilu właściciela laboratorium. Producent aparatury medycznej z kilkunastoletnim doświadczeniem na rynku może okazać się lepszym wyborem do badań urządzeń medycznych, gdyż za nim stoi wartość dodana w postaci doświadczenia.

Jeśli chodzi o pozycję rynkową, to w ankietach redakcji najczęściej wymieniane było Laboratorium działające przy Urzędzie Komunikacji Elektronicznej (36% wskazań) i Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej Politechniki Wrocławskiej (33%). Na trzeciej pozycji zanotowano placówkę prowadzoną przez firmę Predom (rys. 8). Oczywiście niniejszy mini-ranking należy traktować jedynie orientacyjnie, jako obraz odczuć osób wypełniających ankiety na temat pozycji rynkowej poszczególnych jednostek. Nie ma on formalnego związku z wynikami finansowymi omówionych jednostek.

Ankiety i tabele

Zestawienie ofert badań krajowych laboratoriów badawczych zostało przedstawione w tabeli 1. W kolejnych wierszach przedstawiona została ogólna oferta realizowanych badań, a następnie szczegółowe pomiary realizowane w zakresie badań bezpieczeństwa użytkowania, kompatybilności elektromagnetycznej i narażeń technoklimatycznych.

Tabela 1 zawiera dane o wszystkich firmach, które nadesłały wypełnione ankiety, bez podziału na jednostki akredytowane lub nie. Informacje na temat laboratoriów akredytowanych można znaleźć w tabeli 3 gdzie zostały one wymienione i podany został zakres akredytacji. Zestawienie uzupełnia tabela 2, w której podano dane kontaktowe do firm uczestniczących w zestawieniu. Tabele zawierają informacje o blisko 30 placówkach. Niestety kilka jednostek mimo wielu próśb (np. GUM lub UKE) nie nadesłało swoich zgłoszeń.

Tabele

Tabela 1. Krajowe laboratoria pomiarowe wykonujące badania wyrobów elektronicznych
Tabela 2. Dane kontaktowe do laboratoriów badawczych wymienionych w tabeli 1
Tabela 3. Zakres akredytacji laboratoriów
TABELA 4. Plan raportów Elektronika na najbliższe miesiące