Oświetlenie LED - emitery, optyka i zasilanie oraz pomiary

Jeszcze kilka lat temu rynek oświetlenia LED był w fazie eliminacji żarówek wolframowych, które zostały szybko wyrzucone na margines m.in. za pomocą zakazów sprzedaży. Potem przyszła kolej na rugowanie z użycia lamp fluorescencyjnych (świetlówek kompaktowych), a obecnie trwa proces "dobijania" nielicznych opraw sufitowych ze świetlówkami 18-watowymi. Do niedawna na rynku oświetlenie LED było dostępne głównie w formie zamienników, a więc pasujących do starych opraw żarówek z diodami i zasilaniem, obecnie coraz więcej opraw ma konstrukcję zintegrowaną, a więc zawiera niewymienne źródło światła. Teraz też mamy zamienniki, ale większego kalibru w postaci opraw oświetleniowych równoważnych funkcjonalnie. Mają one podobne wymiary, system mocowania, przyłącze elektryczne oraz parametry świetlne, ale wykonane są jako konstrukcja zintegrowana, niebazująca na wymiennym emiterze. Takie oprawy oświetleniowe mogą być używane wymiennie z tradycyjnymi, nie wymagają kompletnych przeróbek instalacji i są produktem znanym specjalistom.

Coraz więcej produktów przynosi coś więcej niż tylko światło – pozwala na programowanie czasu włączenia i wyłączenia, aktywuje się w obecności osób, pozwala na regulację jasności, barwy, współpracuje ze smartfonem itd. Ostatni trend to coraz większy udział rozwiązań specjalistycznych, a więc przeznaczonych do wybranych miejsc i aplikacji. LED-y dają o wiele większe możliwości kompozycji źródeł z oprawą i resztą otoczenia i widać, że cieszą się zainteresowaniem. Są przeznaczone do oświetlenia budynków, stanowisk pracy, ulic, obiektów publicznych. Takie cenne obszary to również np. architektoniczne, sceniczne, medyczne, motoryzacyjne.

Tytułowe produkty zapewniają obecnie znacznie lepszą jakość, trwałość i dobre parametry świetlne niż jeszcze dekadę temu. Wówczas wiele produktów było awaryjnych, a ich deklarowane parametry nie pokrywały się z rzeczywistością. Zapewne dlatego dzisiaj klienci są ostrożniejsi, zwłaszcza w branżach profesjonalnych, gdzie inwestycje nierzadko są realizowane w na tyle dużej skali, że dobór produktu nie może być dziełem przypadku, na przykład, gdy celem jest oszczędność energii.

Najważniejsze czynniki negatywne dla rynku oświetlenia LED #1

 

Czynniki negatywnie oddziałujące na rynek oświetlenia LED (komponenty i źródła światła) to zła jakość produktów. Drugi wymieniony w kolejności czynnik, trudność w porównywaniu parametrów produktów, a także trzeci – brak wiedzy klientów, można uznać za powiązane ze sobą i tworzące wspólny mianownik problemów. Parametry źródeł światła, jednostki opisujące wydajność źródeł wymagają wiedzy z zakresu fizyki, optyki, z którą wielu kupujących sobie nie radzi. Z kolei importerzy nie dysponują z reguły aparaturą do badań i nie kontrolują właściwości optycznych produktów. Powodem są ceny przyrządów, ale także brak wiedzy i chęci.

Nowe etykiety energetyczne

Minął rok, od kiedy obowiązują nowe etykiety energetyczne dla oświetlenia LED, określające ich wydajność świetlną, zużycie energii w ciągu 1000 godzin pracy oraz kategorię energetyczną (klasę). Produkty konsumenckie i wszystkie źródła światła wytwarzane przez markowe firmy takie etykiety mają, gorzej wygląda etykietowanie importowanych z Azji produktów wykraczających poza termin "konsumencki". Tu nadal jeszcze bez problemu można znaleźć źródła, które etykiet nie mają lub mają starego typu. W wielu wypadkach wynika to z braku wiedzy sprzedawców, firm importowych lub hurtowych, którym brakuje jeszcze "świadomości" oraz często także zwykłej chęci.

Wprowadzający produkty oświetleniowe na rynek są zobowiązani rejestrować swoje produkty w bazie danych EPREL (European Product Registry for Energy Labelling – Europejski Rejestr Etykiet Energetycznych). Celem jest zgromadzenie w jednym miejscu wszystkich dokumentacji technicznych, dotyczących produktów elektrycznych, należących do różnych klas energetycznych. Tam ma się znaleźć szczegółowa dokumentacja techniczna danego produktu, a link prowadzący bezpośrednio do wpisu w bazie jest podawany na kodzie QR na etykiecie. Wymóg ten dla wielu firm nie jest prosty do spełnienia z przyczyn organizacyjnych oraz technicznych. Gdy oferta handlowa jest szeroka, czyli firma ma bardzo dużo źródeł światła, nakład pracy, jaki wiąże się z zarządzaniem wpisami, utrzymywaniem ich w stanie aktualnym, na pewno nie jest drobiazgiem w skali dnia pracy. Baza EPREL wymaga też wpisania parametrów technicznych oświetlenia, takich jak wydajność, kąt emisji światła, temperatura barwowa i podobnych. Firmy importowe nie zawsze dysponują szczegółowymi parametrami, a czasem nie chcą wpisywać tego, co podał im chiński kontrahent, gdyż czują, że nie pokrywa się to z rzeczywistością.

Naszymi klientami są najczęściej producenci z następujących branż #9

 

Komponenty do oświetlenia diodowego (moduły, emitery, zasilanie, optykę) kupują głównie producenci oświetlenia, co oczywiście jest naturalne, niemniej drugą równie istotną z punktu widzenia dostawców kategorią są klienci z przemysłu. Tacy odbiorcy kupują zarówno gotowe źródła światła (oprawy), jak też komponenty, za pomocą których realizowane są projekty.

Pozytywnym efektem jest to, że konsumenci mogą łatwiej porównywać źródła światła ze sobą oraz wybierać produkty, kierując się np. wydajnością świetlną w przeliczeniu na wat mocy zasilającej (efektywnością energetyczną). Wiele tanich wyrobów znajdujących się na rynku ma najniższą klasę G lub F, czyli ich wydajność nie przekracza odpowiednio 85 lub 110 lumenów na wat. Produkty w klasie E i D (160 lub 185 lumenów na wat) na razie są w zdecydowanej mniejszości, ale sytuacja się powoli zmienia.

Aby zaawansowane produkty o wysokiej jakości przebijały się na rynku i były wybierane przez klientów jako te bardziej wartościowe, musi za nimi iść większa świadomość rynku, wiedza kupujących na temat, jak te dobre cechy weryfikować, na co zwracać uwagę oraz co jest istotne, a co nie. Nowe etykiety energetyczne, wymóg tworzenia zapisów z parametrami w bazie EPREL z łatwym dostępem za pomocą kodu QR umieszczonego na etykiecie z pewnością są dobrym krokiem w kierunku takim, aby dobre produkty mogły się przebić na rynku zdominowanym przez tanie wyroby chińskie. Oczywiście importerzy i producenci mają sporo pracy związanej z utrzymaniem bazy danych, ale trzeba zakładać, że w długoterminowej perspektywie się to im jednak opłaci.

Najważniejsze cechy oświetlenia LED od strony technicznej #2

 

Czynniki techniczne związane z oświetleniem ledowym w największym stopniu sprzyjające rozwojowi rynku to długi czas pracy, czyli żywotność produktu, duża wydajność świetlna i dobre odwzorowanie barw. Kupujący oczekują, że produkty te przyniosą oszczędności w kosztach oświetlenia, zapewnią dużą wydajność (strumień świetlny w przeliczeniu na moc zasilania, wielkość oprawy i wagę) oraz to, że światło będzie dobrze odwzorowywało kolory. Ostatnim czynnikiem jest powtarzalność parametrów, czyli to, że właściwości świetlne nie będą przypadkowe. Z zapewnieniem tego ostatniego kryterium jest chyba najtrudniej na rynku zdominowanym przez azjatyckie źródła zaopatrzenia oraz silną konkurencję cenową. Na dodatek parametrów światła nie bada się tak łatwo i tanio jak np. wartości elektrycznych, a więc pomiar współczynnika oddawania barw jest wielokrotnie bardziej kosztowny do realizacji niż napięcia lub prądu.