Polski wkład w budowę największego europejskiego lasera XFEL

O polskim wkładzie w budowę największego europejskiego lasera XFEL, czyli opartego na swobodnych elektronach, pisaliśmy w serwisie elektronikab2b po raz pierwszy blisko rok temu. W projekcie uczestniczą trzy grupy naukowców z Polski. Odpowiadają oni za elementy o krytycznym znaczeniu dla całej instalacji.

We Wrocławskim Parku Technologicznym powstał ważący 5 ton kriostat. To zaawansowane technologicznie urządzenie kriogeniczne ma 4,5 metra wysokości i 1 metr średnicy. Służy do testowania nadprzewodzących rezonatorów napędzających laser XFEL. Inżynierowie z Wrocławia wykonali również linię kriogeniczną niezbędną do przeprowadzenia badań rezonatorów nadprzewodzących do przyspieszacza elektronów. Instalacją o długości 160 metrów, umieszczoną na moście o wysokości 8 metrów, płynąć będzie hel o temperaturze 2 Kelwinów, czyli minus 271°C.

W Narodowym Centrum Badań Jądrowych prowadzone są prace nad systemem sterowania akceleratora. Wykonywane jest też między innymi ponad 1,6 tys. specjalnych anten, ponad 800 dekoderów oraz ponad 100 absorberów mocy dla eliminacji szumów pola elektromagnetycznego wzbudzanego w rezonatorach lasera. Z kolei krakowska grupa specjalistów opracowała i przekazała do francuskiego ośrodka naukowego CEA Saclay niezbędne oprogramowanie badawcze.

- Należy podkreślić, że polski wkład, głównie rzeczowy - 28,8 miliona euro - w budowę jednej z wielkich infrastruktur badawczych oznacza, że Polska będzie współwłaścicielem nie tylko samego urządzenia, ale także całej wiedzy, która powstała w trakcie jego konstruowania. Powierzenie nam wykonania ważnych elementów lasera świadczy o ogromnym zaufaniu międzynarodowego środowiska do realizowanych w Polsce prac.

To bezcenne doświadczenie w zakresie budowy poszczególnych elementów, dostęp do unikalnego know-how, które daje możliwość nie tylko kształcenia polskich kadr czy wykorzystania potencjału naszego przemysłu ale przede wszystkim owocuje podniesieniem kompetencji i rangi Polski na arenie międzynarodowej. Mamy głęboką nadzieję, że wykorzystamy otwierające się przed nami szanse przy budowie POLFELa - polskiego lasera na swobodnych elektronach, który będzie ważnym uzupełniającym narzędziem dla budowanego już XFELa. Czekamy na decyzję o dofinansowaniu krajowego projektu - mówił prof. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ.

źródło: naukawpolsce.pap.pl