Polska część lasera XFEL prawie gotowa
| Gospodarka ArtykułyMiędzynarodowe przedsięwzięcie European XFEL - X-ray free-electron laser - to jedna z największych inwestycji naukowo-badawczych na świecie. Budowę lasera rentgenowskiego pod Hamburgiem prowadzi 11 europejskich państw. Polska zrealizowała już 96% wartości swoich zobowiązań, przy czym nasz wkład do budżetu XFEL wynosi niemal 29 mln euro. W ubiegłym tygodniu główny udziałowiec inwestycji - niemiecki ośrodek DESY (Deutsches Eletronen Synchroton) oraz Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) podpisały kolejną umowę dotyczącą projektu XFEL. Urządzenie ma oficjalnie rozpocząć działanie w 2017 r.
Polska, jako pierwsze z państw-udziałowców, zbliżyła się do pełnej realizacji swoich dotychczasowych zobowiązań. Umowa o kontynuacji współpracy przewiduje wymianę doświadczeń i dalszą realizację projektów dotyczących powstawania i użytkowania budowanego obiektu badawczego. Jak podkreślił prezes zarządu DESY Helmut Dosch, choć finansowo wkład Polski stanowi tylko 2% wartości całego przedsięwzięcia, to prowadzone w jego ramach prace są bardzo istotne. Dyrektor NCBJ dr hab. Krzysztof Kurek zwrócił uwagę, że będziemy współwłaścicielem nie tylko unikatowej infrastruktury badawczej, ale również przyszłych odkryć i wyników prac doświadczalnych.
Od 2012 r. Polska oddała już do użytku linię kriogeniczną do transportu ciekłego helu w stanie nadkrytycznym z dwoma kriostatami koniecznymi do testowania komponentów akceleratora, a także wykonała testy nadprzewodzących rezonatorów oraz kriomodułów dla akceleratora elektronów XFEL oraz nadprzewodzących magnesów ogniskujących i sterujących wiązką wraz z zestawami przewodów prądowych. W dniu podpisania umowy o kontynuacji współpracy polscy naukowcy przekazali absorbery oraz anteny, które pomogą w usunięciu zakłóceń powodujących niestabilność działania lasera. Realizując ostatnią z dotychczasowych umów, NCBJ dostarczy w pierwszych miesiącach 2017 r. dwieście modułów do układów sterowania w obszarze linii optycznych oraz stanowisk badawczych lasera XFEL.
źródło: naukawpolsce.pap.pl
