Komputery jednopłytkowe i moduły do systemów embedded oraz przemysłowe pamięci Flash - raport techniczno-rynkowy

Rys. 1. Cechy techniczne komputerów w największym stopniu decydujące o powodzeniu sprzedaży

Przykładami takich produktów są moduły SOM (System-on-Module) oraz COM (Computer-on-Module). Są to miniaturowe komputery zawierające procesor, układy pomocnicze, pamięć i interfejsy komunikacyjne. Do grupy tej zaliczają się również moduły PC/104, PC/104+ oraz wiele różnych typów komputerów jednopłytkowych o wymiarach 2,5", 3,5" i 5,25". Stosowane są tutaj także rozwiązania w standardach EBX (Embedded Board eXpandable), EPIC (Embedded Platform for Industrial Computing) czy nowoczesne moduły, takie jak Pico-ITX.

Na rynku dostępne są również miniaturowe przemysłowe płyty główne typu Nano i Mini ITX, Micro ATX, LPX, podobne do popularnych odpowiedników z sektora PC. U podstaw ich dużej popularności rynkowej leżą uniwersalność i szeroki obszar zastosowań. Wzrost rynku napędza też postępująca automatyzacja, malejące ceny tych produktów i rosnąca konkurencja ze strony tańszych firm dalekowschodnich, które tradycyjnie stanowią przeciwwagę dla rozwiązań markowych i jeszcze bardziej przesuwają w dół próg opłacalności rozwiązań gotowych nad sterownikami indywidualnymi poza sprzęt profesjonalny.

Sytuacja na rynku komputerów przemysłowych

Rys. 2. Ocena, które cechy oferty handlowej są najważniejsze w sprzedaży komputerów jednopłytkowych i modułów do systemów wbudowanych

Popytowi na komputery jednopłytkowe sprzyja głównie postępująca automatyzacja w przemyśle, transporcie, budownictwie, a nawet w rozrywce. Kasy i automaty sprzedające bilety, napoje, punkty informacyjne, reklamy to przykłady obszarów aplikacyjnych, gdzie trafiają omawiane produkty i ich użycie jest wskazane.

Krótkie serie lub wyroby wykonywane na zamówienie, niewiele czasu dostępnego na realizację projektu oraz duże wymagania środowiskowe i jakościowe zawsze były czynnikami sprzyjającymi rozwojowi rynku na komputery jednopłytkowe. To się nie zmienia od lat i w konsekwencji w naszym otoczeniu jest coraz więcej urządzeń i sprzętu bazującego na komputerowym sterowaniu.

Nierzadko takie aplikacje są większymi systemami, urządzeniami połączonymi w rozproszoną sieć lub też jest to drogi sprzęt o charakterze profesjonalnym. W efekcie większość projektów związanych z komputerami jednopłytkowymi jest bezpośrednio lub pośrednio związana z inwestycjami rządowymi, samorządowymi, projektami, w które są zaangażowane fundusze rozwojowe UE.

Rozwój rynku i koniunktura jest więc silnie powiązana z aktualną sytuacją w gospodarce. Czynnikiem, który sprzyja rozwojowi rynku komputerów do zastosowań wbudowanych, jest przede wszystkim stabilizacja na rynkach finansowych. Wszelkiego rodzaju zawirowania i spekulacje bardzo negatywnie wpływają na realizację planowanych zamówień publicznych.

W ostatnich miesiącach takich negatywnych wiadomości jest dość dużo, np. związanych z sytuacją w Grecji, wahaniami kursów walut. Niestety pogarsza to aktualną koniunkturę. Po stronie czynników negatywnych trzeba także zapisać ogólny brak środków na nowe projekty wynikający z oszczędzania i cięć w inwestycjach.

Ten rok ma szanse być udany, bo dochody dostawców w istotnej części opierają się na wcześniejszych projektach (drogowych, kolejowych), inwestycjach związanych z Euro 2012 (stadiony i infrastruktura sportowa), ale w przyszłym roku na skutek cięć w wydatkach można spodziewać się spadków sprzedaży lub przynajmniej mniejszych wzrostów.

W miarę upływu lat komputery jednopłytkowe stają się coraz tańsze. Jest to też ogólna tendencja na rynku IT, do której się przyzwyczailiśmy i uważamy ją za normalną. Malejące ceny komputerów ułatwiają ich aplikowanie i napędzają kolejne zastosowania.

To samo dotyczy pamięci Flash, które są obecnie na tyle tanie, że zastąpienie nimi dysku twardego nie oznacza ruiny w finansach. Ostatnim czynnikiem sprzyjającym rozwojowi rynku jest miniaturyzacja. Coraz mniejsze wymiary płytek pozwalają wykorzystywać komputery w szerszej grupie urządzeń, bo wiele wersji mieści się w dłoni.

Komercyjne produkty w aplikacjach profesjonalnych

Rys. 3. Wzrosty obrotów dla krajowych dostawców komputerów jednopłytkowych i modułów w okresie 2008–2010

Ważnym zjawiskiem omawianego rynku jest stosowanie tanich płyt komputerowych przeznaczonych do domowych pecetów i sprzętu komercyjnego w roli profesjonalnej. Takie próby są codziennością, z jaką muszą od lat mierzyć się dostawcy omawianego rynku.

Specjaliści oceniają, że nawet połowa instalowanych systemów może zawierać zwyczajne płyty micro-ATX, mini ITX i podobne produkty znane z rynku konsumenckiego. Powodem jest oczywiście chęć zaoszczędzenia na kosztach, bo tanie popularne podzespoły komputerowe są kilkakrotnie tańsze od odpowiedników profesjonalnych.

Różnice pomiędzy wersjami komercyjnymi a profesjonalnymi oczywiście są i kryją się przede wszystkim w jakości wykonania, trwałości oraz w podzespołach, które dają gwarancję pracy w szerokim zakresie temperatur. Do tego dochodzą jeszcze czynniki wynikające z różnej skali produkcji w obu tych grupach, marże sprzedawców itd.

W aplikacjach profesjonalnych takie specjalizowane wyroby są z pewnością konieczne, ale wiele z automatów, systemów sprzedaży, wyświetlaczy reklamowych pracuje wewnątrz budynków i innych miejscach. Wahania temperatury są tam ograniczone, a ewentualna awaria nie oznacza katastrofy. Dlatego wiele firm nie ma oporów przed wykorzystaniem w takiej roli produktów komercyjnych.

Gdyby różnica w cenie była niewielka, zapewne skala tego zjawiska byłaby ograniczona. Przy cenach zbliżonych do 300 zł za popularną konsumencką płytę główną ITX z Atomem i kwocie około 1000 zł, jaką trzeba wyłożyć za podobny funkcjonalnie komputer profesjonalny widać, że decyzje klientów nie są łatwe.