Przekaźniki wykorzystywane są w technice elektrycznej od pierwszej połowy XIX wieku. Na przestrzeni lat nie zmieniła się ich podstawowa rola, znacząco ewoluowała jednak technologia produkcji, rodzaj i jakość materiałów konstrukcyjnych oraz metoda przełączania obwodu. Podstawowym zadaniem przekaźnika jest sterowanie przepływem prądu w obwodzie poprzez jego załączanie i rozłączanie w kontrolowany sposób.
Rozwój rynku przekaźników determinują głównie zastosowania przemysłowe, co wynika po prostu z tego, że niezmiennie od lat ta branża jest czołowym odbiorcą tych komponentów, wykorzystując je w instalacjach, urządzeniach i maszynach oraz systemach automatyki przemysłowej. Wiele krajowych firm produkuje i eksportuje urządzenia dla przemysłu, takie jak sterowniki, regulatory, urządzenia pomiarowe, styczniki, systemy bezpieczeństwa i nadzoru. Rośnie nieustannie skomplikowanie procesów wytwarzania, które wykorzystują coraz więcej urządzeń i sprzętu technicznego. W ramach inwestycji i modernizacji starszych zakładów i linii produkcyjnych kupowane są nowe maszyny i budowane do nich instalacje i systemy. Takie aktywności leżą u podstaw popytu na omawiane elementy.
Przepięcia, prądy udarowe, komutacja obwodów dużej mocy w sieciach trójfazowych załączanie elementów indukcyjnych jak silniki oraz elektromagnesy, to przykłady aplikacji, które są sterowane przede wszystkim za pomocą przekaźników elektromagnetycznych. Elementy te są odporne na stany nieustalone, wyładowania, zapewniają doskonałą izolację w stanie otwartym, mają małe pojemności własne, minimalną rezystancję przejścia, a więc z punktu widzenia inżyniera i projektanta zapewniają niezawodną komutację. Co więcej, klasyczne przekaźniki zapewniają tolerancję na przeciążenia, bo przekroczenie napięć lub prądów, nawet znaczne, nie powoduje od razu uszkodzenia, ale przenosi się jedynie negatywnie na trwałość. Podczas obsługi technicznej taki naruszony element można wymienić i zapewnić nieprzerwane prawidłowe działanie przez lata.
Jak można ocenić warunki biznesowe panujące na rynku przekaźników?
Warunki panujące w sektorze przekaźników i zapewne także w całym obszarze elementów elektromechanicznych dla pierwszych trzech kwartałów 2025 roku dla przekaźników były zadowalające lub dobre. 14% pytanych postrzega warunki na rynku jako kiepskie i jest to więcej punktów procentowych, niż było w naszych badaniach wykonywanych w latach ubiegłych. Rynek mierzy się z poważnymi wyzwaniami, w tym z ogólnym spowolnieniem gospodarczym, niestabilnymi łańcuchami dostaw oraz kluczowymi barierami infrastrukturalnymi, które ograniczają potencjał rozwoju i te zjawiska mają odzwierciedlenie na wykresie.
Rozwój rynku
Rozwój rynku przekaźników determinują głównie zastosowania przemysłowe, co wynika po prostu z tego, że niezmiennie od lat branża ta jest wiodącym odbiorcą tych komponentów, wykorzystując je w instalacjach, urządzeniach i maszynach oraz komponentach automatyki przemysłowej. Wiele krajowych firm produkuje i eksportuje urządzenia dla przemysłu, takie jak sterowniki, regulatory, urządzenia pomiarowe, systemy bezpieczeństwa i nadzoru. Rośnie nieustannie skomplikowanie procesów wytwarzania, które wykorzystują coraz więcej urządzeń i sprzętu technicznego. W ramach inwestycji i modernizacji starszych zakładów i linii produkcyjnych kupowane są nowe maszyny i budowane do nich instalacje i systemy. W wielu z nich, gdzieś jest zwykle jakiś przekaźnik.
Janusz Komecki
dyrektor zarządzający w firmie Dold
Jaka jest obecnie sytuacja w przekaźnikach, patrząc z Waszej perspektywy na rynek?
Przekaźniki produkowane przez naszą firmę to w większości przekaźniki z wymuszeniem prowadzenia styków, tzw. safety, do wymagających aplikacji, a więc tam, gdzie liczy się przede wszystkim niezawodność. Przekaźniki marki Dold trafiają do aplikacji w branży kolejowej, sterowania ruchem, budowy pojazdów specjalnych, techniki okrętowej, sterowania windami i robotyki. Jednym z najważniejszych sektorów są układy bezpieczeństwa maszyn, gdzie stosowanie przekaźników safety jest obligatoryjne.
Wraz z popularyzacją przekaźników półprzewodnikowych niektórzy prognozowali zmierzch tradycyjnych przekaźników elektromechanicznych. Okazuje się jednak, że obie technologie mają w pewnych aspektach swoje zalety i mogą koegzystować na rynku. Co więcej dostępne są rozwiązania hybrydowe łączące zalety obu technologii, jak np. IK3070/200 produkcji firmy Dold. Produkcja przekaźników pod względem kosztowym jest bardzo powiązana z cenami metali szlachetnych. Znaczny w ostatnich latach wzrost ceny złota oraz miedzi ma istotny wpływ na ceny produktów ze względu na duży udział tych surowców w wyrobie gotowym. Na szczęście skończyły się problemy ogólne z pozyskiwaniem surowców z którymi mierzyliśmy się w okresie pandemii.
Wiążemy duże nadzieje na wzrost rynku wysokiej jakości przekaźników w związku z realizowanymi dużymi projektami infrastrukturalnymi w kolejnictwie oraz energetyce, a także w rozwiązaniach elektromobilnych.
Poza przemysłem strumień sprzedaży tworzą też elektronika profesjonalna, energoelektronika, motoryzacja, systemy alarmowe. Nie są to filary rynku odpowiedzialne za zbyt, ale z pewnością mające znaczenie. Niemniej rynek AGD wyraźnie stracił na znaczeniu, co jest skutkiem ekspansji przełączników elektronicznych i popularyzacji sterowania silnikami z wykorzystaniem falowników. Motoryzacja też nie jest już tak dużym odbiorcą jak dawniej, niemniej nadal w każdym samochodzie jest ich kilkanaście. Do tego dochodzą elementy w produktach powiązanych, np. w ładowarkach.
Jaka jest aktualna koniunktura na rynku?
Aktualna koniunktura na rynku elementów elektromechanicznych jest oceniana jako zadowalająca lub dobra. 14% odpowiedzi padło na wskazanie, że jest ona kiepska, a nikt nie zaznaczył pola "bardzo dobra". Taki wynik jest praktycznie identyczny jak w poprzednim badaniu dwa lata temu. Jest on także nieco gorszy niż to, co pokazujemy na wykresie ilustrującym trzy pierwsze kwartały bieżącego roku. Znaczna część produkowanych przekaźników trafia do aplikacji przemysłowych, do motoryzacji, elektromobilności lub sektora energii odnawialnej. A w tych obszarach aktualnie sytuacja nie jest najlepsza, zarówno w skali naszego kraju jak i Unii Europejskiej, co musi się odzwierciedlać w takim zestawieniu.
