Wiązki kablowe - Polscy producenci i dystrybutorzy

Oczywiście wiązki kablowe nie są na rynku tematem nowym. Niemniej od około pięciu lat widać wyraźny wzrost zainteresowania usługami w zakresie ich wykonywania, a popyt rynkowy nierzadko okazał się na tyle duży, że stały się one dla niejednego przedsiębiorstwa kołem napędowym dla biznesu.

Rozwój rynku

Rys. 1. Zestawienie wzrostów i spadków obrotów w latach 2007-2009 dla dostawców wiązek kablowych

Wzrost zainteresowania wiązkami w elektronice to w dużej mierze efekt rozwoju technologii. Tak jak nie da się dzisiaj montować płytek drukowanych z elementami SMD bez posiadania specjalistycznych urządzeń, tak samo coraz trudniej producentom wytwarzać we własnym zakresie wiązki. Rośnie liczba sygnałów, które trzeba przesyłać między urządzeniami i modułami.

Do kilku przewodów transmitujących zasilanie i kilku par kabli sygnałowych i wykonawczych, dochodzą coraz powszechniej światłowody, kable do transmisji danych, ekrany elektromagnetyczne, wzmocnienia mechaniczne, osłony środowiskowe zapewniające głównie odporność na wilgoć.

Są też inne mniej widoczne zmiany, które wynikają z konieczności spełnienia przez okablowanie norm w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej, niepalności i zapewnienia wysokiej jakości izolacji. Dlatego coraz więcej producentów, zamiast inwestować w kosztowny sprzęt do produkcji i certyfikację, woli ten problem przekazać specjalistom. Zlecanie produkcji wiązek kablowych do wyspecjalizowanych firm to także efekt zmian technologicznych w złączach.

Paweł Grabicki

country manager w polskim oddziale firmy Molex

Jakie są czynniki sprzyjające rozwojowi rynku wiązek kablowych w Polsce?

W Polsce ten rynek jest dobrze rozwinięty i od kilku lat ustabilizowany. Większa część produkcji przeznaczona jest dla końcowych klientów, takich jak światowe koncerny lub firmy zagraniczne mające przynajmniej kilka filii w Europie. Tym samym ogólna sytuacja w gospodarce światowej bezpośrednio wpływa na zakłady produkujące wiązki w Polsce. Dlatego też największy wpływ na wzrost produkcji, a tym samym na rozbudowę samych zakładów i ich zatrudnienia, ma przede wszystkim ogólnie wyraźna poprawa koniunktury na świecie.

Istotne jest też to, że jakość produkcji w Polsce jest nadal dużo wyższa niż na Dalekim Wschodzie, często stanowi to ważny argument przy wyborze dostawcy wiązek. Czynnikiem kluczowym jest także dobre położenie naszego kraju względem docelowych odbiorców, a więc bliskie sąsiedztwo do głównych rynków zbytu w Europie. W przypadku Polski to jest w większości branża AGD i motoryzacja.

Ułatwia to logistykę, komunikację i zapewnia szybki przepływ informacji o dostawach. Takie warunki trudniej przecież zaproponować firmie produkującej na Dalekim Wschodzie. Dodatkowo wciąż tania siła robocza w porównaniu z Europą Zachodnią, a za tym relatywnie niskie koszty produkcji, predysponują firmy w Polsce do pozyskiwania nowych zleceń od firm z zagranicy.

Jakie kompetencje w zakresie produkcji wiązek osiągnęły firmy krajowe?

Po wielu latach zajmowania się tą tematyką firmy krajowe mają obecnie kadrę bardzo doświadczonych inżynierów, a najlepiej wyposażone zakłady dysponują najnowocześniejszym parkiem maszynowym do obróbki i konfekcji wiązek kablowych czy stanowiskami precyzyjnego lutowania laserowego złączy.

Również działające przy zakładach laboratoria jakościowe dysponują już odpowiednim doświadczeniem oraz specjalistycznym sprzętem do kontroli wiązek pozwalającym m.in. na szczegółowe kontrole obszaru zacisku przewodu, prześwietlanie promieniowaniem Roentgena czy wręcz badanie składu chemicznego materiałów wiązek.

Które branże w kraju są największymi klientami na wiązki?

AGD i motoryzacja - dosłownie wszystkie znane w kraju zakłady produkujące wiązki mają klientów w jednej lub drugiej branży lub obu. Taka sytuacja jest właściwie niezmienna w ciągu ostatniej dekady, różnice dotyczą wielkości fabryk wiązek i portfolio ich końcowych klientów. Główny profil produkcji tych firm pozostaje jednak niezmienny od kilku lat. W motoryzacji główni odbiorcy to grupa VW Audi, PSA oraz Fiat.

Również producenci autobusów, jak Scania, Solaris oraz Volvo, stanowią ważną grupę odbiorców wiązek w kraju. Od lat mamy w kraju też silnie rozwinięte centrum produkcji AGD: Indesit, Electrolux, Samsung/Amica, BSH, Whirlpool, LG, Philips, Zelmer. Tutaj są niewielkie zmiany wśród dostawców wiązek, ale ogólnie od kilku lat pozostają ci sami gracze na rynku.

Wiadomo, że elementy te mają kluczowe znaczenie dla sprzętu elektronicznego i na rynku jest duża presja na ich miniaturyzację, a chęć dobrego dopasowania ich parametrów do wymagań aplikacji przekłada się na ogromną liczbę typów złączy będących w obiegu. Skutek jest taki, że z uwagi na coraz mniejsze wymiary, malejący raster wyprowadzeń oraz specjalistyczne rozwiązania mechaniczne stosowane w nowoczesnych złączach, coraz trudniej jest zaciskać w nich przewody. Potrzebne są precyzyjne urządzenia oraz dopasowane końcówki, a w praktyce trzeba posiadać wiele końcówek do zakuwania, bo każde złącze jest inne.

Rys. 2. Ocena aktualnej koniunktury w branży w pierwszej połowie 2010 roku

W efekcie producent elektroniki, który chce wytwarzać okablowanie we własnym zakresie, musi ponosić duże koszty narzędzi lub świadomie ograniczać się do korzystania z takich elementów, do których ma zaciskarkę. Oba rozwiązania niekoniecznie muszą być optymalne. Usługi wykonywania wiązek wiążą się także z ogólną presją na jakość w całej elektronice.

W zakresie układów elektronicznych i przy montażu płytek drukowanych przemysł elektroniczny doprowadził do perfekcji zagadnienia związane z tymi operacjami. Elektronika układowa, w więc ta, która znajduje się w obrębie płytki drukowanej, psuje się dzisiaj stosunkowo rzadko i tym samym w konsekwencji wymagania techniczne dla reszty subkomponentów, w tym złączy i przewodów, wzrosły.

To dlatego, że nikt nie chce dopuścić do sytuacji, w której zła wiązka przewodów popsuje jakość niezłego sprzętu. Firmy OEM przekonały się, że od ich niezawodności, poprawności wykonania zależy sprawne działanie aplikacji. Uszkodzenie, błędne wykonanie wiązki w znakomitej większości przypadków jest błędem fatalnym, dlatego jakość wykonania ma kluczowe znaczenie dla realizowanej produkcji, kosztów serwisu i reputacji producenta.

Usługi wykonywania wiązek kablowych są też kolejnym etapem outsourcingu w produkcji. W realiach gospodarczych naszego kraju firmy chętnie oddają kooperantom tylko wybrane etapy produkcji, te, z którymi wiążą się jakieś kłopoty, ale jednocześnie takie, które nie degradują dorobku intelektualnego przedsiębiorstwa. Wiązki, montaż, płytki, badania i certyfikacja to doskonałe przykłady takich wydzielonych obszarów.

W omawianym przypadku do głosu dochodzą jeszcze problemy z małymi seriami. Znaczna część systemów i urządzeń, których układy spaja się w całość wiązkami, wytwarzana jest w niewielkich seriach lub nawet w pojedynczych sztukach. Nierzadko sprzęt bazuje na jednej uniwersalnej elektronice, ale zawiera różne "peryferie", a więc czujniki, układy wykonawcze, elementy interfejsu użytkownika. Każda wersja wymaga innej wiązki i w efekcie logistyka produkcji staje się na tyle skomplikowana, że kooperacja postrzegana bywa nie tylko jako remedium na niskie koszty, ale także na całe zamieszanie związane z dużą liczbą funkcjonujących wykonań oraz koniecznością magazynowania przewodów, złączy i gotowych wiązek.

Rys. 3. Druga połowa roku ma szansę przerodzić się w trwałe ożywienie

Skomplikowanie produkcji wiązek kablowych wynika wprost z ogromnej oferty złączy, jakie są dostępne na rynku. Duża liczba producentów, wzajemna niekompatybilność mechaniczna, znaczna liczba wersji specjalizowanych powoduje, że prawidłowy montaż przewodów, zgodny z wymaganiami producenta, wymaga posiadania nie tylko pełnego spektrum narzędzi, ale również wiedzy i doświadczenia. Podkreślić trzeba także ogromną odpowiedzialność producentów wiązek za wady ukryte.

Brak pewnego kontaktu w przewodach wiązki może być źródłem wielu trudnych do wykrycia anomalii. Co więcej, diagnoza takiego źle pracującego systemu spada na barki serwisów i działów utrzymania ruchu, a więc osób, których wiedza o produkcie i kompetencje techniczne są mniejsze niż konstruktorów pracujących w wyposażonym w dobry sprzęt laboratorium. Dlatego lepiej nie dodawać tym jednostkom kolejnych trudnych zadań.

Wiązki kablowe to przykład usługi, która w ostatnich kilku latach stała się niezwykle popularna na rynku polskim także dlatego, że nie da się jej do końca zautomatyzować. Wystarczy przypomnieć sobie, jak wiele osób zatrudniają specjalizowani producenci wiązek dla motoryzacji, którzy otwierają fabryki w rejonach o dużym bezrobociu i zatrudniają nierzadko ponad tysiąc osób. Dla małej lub średniej firmy, gdzie produkcja ma charakter nieregularny lub okresowy, może być to balastem.

Tabela 1. Przegląd ofert krajowych producentów i dystrybutorów wiązek kablowych

Tabela 1. Ciąg dalszy...

Wiązki nie są też wyrobem, który pomijając nieliczne wyjątki udaje się produkować w Chinach i sprzedawać w Europie, bo konstrukcja większości tych komponentów jest zbyt unikalna od strony technicznej i raczej nie sięga wolumenów, które zapewniłyby zysk wynikający z niższych kosztów w tamtym rejonie. Kilku dystrybutorów podzespołów elektronicznych sprzedaje wprawdzie gotowe produkty dalekowschodnie oraz pośredniczy w wykonywaniu wiązek na zamówienie, ale w porównaniu do lokalnych producentów ich pozycja wydaje się jedynie uzupełniająca dla rynku.