Rozwój branży przenośnej aparatury pomiarowej

Nowości w aparaturze przenośnej są widoczne

Rys. 1. Zdaniem 72% ankietowanych konkurencja na rynku aparatury przenośnej jest silna lub nawet bardzo silna

Multimetry i mierniki cęgowe to produkty dojrzałe technicznie, w których przez wiele lat nie było większych zmian technicznych. Ich rozwój był wyłącznie ewolucyjny: producenci zwiększali liczbę dostępnych funkcji pomiarowych, automatyzowali pomiary, poprawiali skuteczność obwodów zabezpieczających, dokładność pomiarów oraz rozdzielczość przetwornika pomiarowego.

Wiele z takich modyfikacji zapewniał ogólny rozwój technologii, a więc lepsze przetworniki, mikrokontrolery oraz nowe układy analogowe, z którego aparatura przenośna korzystała "przy okazji". Standardem stała się automatyczna zmiana zakresu pomiarowego, często także pomiary kilku wielkości jednocześnie, jak napięcie i częstotliwość, opcja TrueRMS, port USB i podobne funkcjonalności.

Stałym elementem modernizacji aparatury pomiarowej jest też obudowa. Producenci pracują nad ergonomią korzystania z mierników, optymalizując jej kształt i rozmieszczenie przycisków oraz konstrukcję pod kątem odporności na narażenia mechaniczne, a zwłaszcza na upadki. W sumie, po wnikliwym przyjrzeniu się, takich drobnych zmian w miernikach przenośnych można zauważyć całkiem dużo, niemniej żadna z nich nie zasługuje na miano przełomu.

Do tego miana aspiruje wprowadzona przez firmę Fluke komunikacja bezprzewodowa pomiędzy głowicą pomiarową a jednostką centralną. Część pomiarową montuje się na urządzeniu, a wyniki pomiarów odczytuje zdalnie. W tym rozwiązaniu zdalny moduł pomiarowy wyposażony jest ponadto we własną pamięć, dzięki czemu może pełnić funkcję rejestratora, zaś jednostka centralna ma możliwość komunikowania się z kilkoma różnymi głowicami pomiarowymi jednocześnie, przez co całość tworzy spójny system pomiarowy.

Wydaje się, że komunikacja bezprzewodowa w miernikach przenośnych będzie coraz popularniejsza. Łączność ta będzie realizowana pomiędzy miernikiem a komputerem (stacjonarnym lub tabletem lub smartfonem), kwestią czasu jest pojawienie się na rynku mierników, które będzie się obsługiwać z poziomu aplikacji na smartfonie.

Rozwiązanie zaproponowane przez firmę Fluke z pewnością jest wygodne, niemniej smartfon w roli bezprzewodowej jednostki centralnej wydaje się tańszą i równie wygodną alternatywą. Za znaczące usprawnienia uważa się miniaturyzację, możliwość integracji z systemem nadrzędnym zarządzającym produkcją, tak aby system pomiarowy był integralnym elementem infrastruktury zakładu.

Rosną możliwości wizualizacyjne mierników, a zdolność do długotrwałej rejestracji danych pomiarowych w wewnętrznej pamięci staje się coraz częściej standardem, tak samo jak zdolność do komunikacji z komputerem za pomocą portu USB. Warto dostrzec ponadto zdolność do programowania mierników, a więc możliwość tworzenia scenariuszy zadań pomiarowych lub specyficznej prezentacji danych.

Kolejną zmianą jest wyświetlacz, który wraz z kolejnymi generacjami staje się coraz większy, mieści coraz więcej informacji poza wskazaniem wartości mierzonej i nierzadko jest graficzny, pozwalający na czytelną formę prezentacji, dostosowaną do aktualnej funkcji i zadania pomiarowego, a nie za każdym razem taką samą. Graficzne wyświetlacze TFT są już obecne w wielu nowych konstrukcjach mierników przenośnych i wydaje się, że niedługo mogą zostać uzupełnione przez panele dotykowe.

Duży graficzny wyświetlacz z opcją dotykową z pewnością byłby kolejnym przełomem na rynku aparatury przenośnej. Takiej nowinki można się spodziewać za kilka lat, gdy producenci opanują problemy wynikające z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa obsługi podczas pomiarów w takiej konfiguracji, odporności mechanicznej i środowiskowej oraz potrzeby dość dużej mocy koniecznej do zasilania dużego wyświetlacza w porównaniu do tradycyjnych wersji ciekłokrystalicznych.

Zmiany w zakresie mierników wielkości nieelektrycznych i energetycznych

Rys. 2. Patrząc na poszczególne typy mierników, największa konkurencja jest w multimetrach o wielkości wyświetlacza 3-4 cyfry

Nowości w zakresie mierników wielkości nieelektrycznych są podobne jak dla opisanej popularnej aparatury pomiarowej, ale widać, że liczba wielkości, które można mierzyć taką aparaturą, z czasem się zwiększa. Nierzadko jeden miernik pozwala na pomiary powiązanych kilku parametrów, np. temperatury i wilgotności, stając się specjalizowanym przyrządem dla określonej grupy aplikacji, jak wentylacja i klimatyzacja. Wilgotność łączy się często z temperaturą, bo są to podstawowe czynniki kontroli klimatu. Podobne trendy daje się zaobserwować w sprzęcie pomiarowym do analizy i przepływów gazów (tachometry, anemometry).

Innymi słowy, oferta aparatury pomiarowej do pomiaru wielkości nieelektrycznych rozwija się wraz z nowymi technologiami wchodzącymi na rynek. Podobnie jest w wielu innych branżach i aplikacjach, dlatego nie można postrzegać tego jako zjawisko wyjątkowe. Audyty termiczne w budownictwie napędzają rozwój kamer termowizyjnych i kreują potrzebę precyzyjnego przestrzennego pomiaru temperatury, luksomierze specjalizowane do oświetlenia LED pozwalają na ocenę jakości działania nowych opraw. To samo dotyczy aplikacji specjalistycznych, kreowanych na przykład przez producentów czystej energii potrzebujących mierników do pomiaru wilgotności biopaliw, kontroli ogniw słonecznych i podobnych.

Łączenie wielu funkcji pomiarowych w ramach jednego miernika widać też silnie w zakresie aparatury energetycznej. W tym obszarze wiele z pomiarów wykonywanych jest w terenie, stąd potrzeba jednego miernika do wszystkiego jest znacznie mocniej zarysowana, nie tylko od strony ekonomicznej, ale także zwykłej wygody pracy. W zasadzie na rynku nie funkcjonuje pojęcie multimetru energetycznego, ale formalnie taka aparatura jest dostępna, poszukiwana przez klientów i rozwijana przez producentów.

Wiele zmian zaszło w ostatnich latach na rynku mierników do pomiaru temperatury. Szybko rośnie popularność termometrów dokonujących pomiarów metodą bezkontaktową, pracujących w zakresie podczerwieni, czyli pirometrów. Mają one wielu zwolenników i sprawdzają się w wielu dziedzinach przemysłu. Klienci coraz powszechniej akceptują ograniczenia takie, że pomiar temperatury za pomocą pirometrów jest mniej dokładny, jak wykonany za pomocą precyzyjnych termometrów kontaktowych, gdyż chodzi im przede wszystkim o wygodę i oszczędność czasu.

Czynniki sprzyjające rozwojowi rynku aparatury przenośnej

Rys. 3. Zestawienie procentowych wzrostów i spadków sprzedaży aparatury przenośnej w latach 2010-2012 w podziale na cztery przedziały procentowe. Najgorszy w tym okresie okazał się rok 2010, kiedy co piąta firma borykała się ze spadkiem sprzedaży, a żadna nie wyszła poza 25-procentowy wzrost

Podobnie, jak w przypadku większości sektorów elektroniki i techniki, wzrost i rozwój rynku zapewnia stały i ogólny rozwój technologii, znaczenia elektroniki w życiu i jej penetracji w gospodarce. Większość nowych rozwiązań i opracowań bazuje na tym, że coś zostało zelektronizowane lub zmodernizowane i w konsekwencji tego naturalnego procesu rozwijają się liczne rynki powiązane. Akurat aparatura pomiarowa jest tutaj doskonałym przykładem, bo przydaje się praktycznie wszędzie.

Rozwój rynku mierników przenośnych w sporej części napędzany jest przez zmiany w zakresie podejścia do produkcji i usług. Przedsiębiorstwa coraz chętniej i liczniej wydzielają ze swoich struktur działy zajmujące się serwisem, utrzymaniem sieci, kontrolą okresową instalacji, podłączaniem nowych użytkowników i podobnymi aspektami, tworząc z nich oddzielne firmy.

Wymienione usługi realizowane są też przez wyspecjalizowanych partnerów zewnętrznych w ramach działalności outsourcingowej. Dla rynku aparatury takie wydzielanie jest korzystne, bo duża liczba firm usługowych kreuje popyt na niezbędny do takich działań sprzęt pomiarowo-kontrolny. Trend ten widać po tym, jak wyraźnie wzrosło w ostatnich latach znaczenie tego, co kupują zakładowe służby utrzymania ruchu.

Tabela 1. Przegląd ofert dostawców przenośnej aparatury pomiarowej

Wraz z modernizacjami instalacji przemysłowych, nowymi inwestycjami krajowych producentów i firm zagranicznych rośnie lista zakupów komponentów służących do utrzymania urządzeń w dobrej kondycji i sprzętu niezbędnego do okresowej kontroli działania. Na rynku są też firmy wyspecjalizowane w obsłudze dużych przedsiębiorstw i zakładów w zakresie utrzymania ruchu, które muszą inwestować w wyposażenie. Znaczenie zakupów działów utrzymania ruchu jest ważnym składnikiem sprzedaży dla licznych firm katalogowych, co przekonuje ostatecznie, że dla przenośnych mierników jest to ważny czynnik prorozwojowy.

Rynkowi aparatury przenośnej sprzyja rosnąca koniunktura w gospodarce, wzrost inwestycji w przemyśle i budownictwie, w tym także modernizacje starych instalacji. W ostatnich miesiącach sytuacja na rynku w tym zakresie nie wyglądała najlepiej, ale patrząc wstecz nieco dalej, można uznać, że przez wiele lat był to czynnik zapewniający wyraźny i znaczący strumień sprzedaży, zwłaszcza przy wsparciu ze strony wielu funduszy unijnych i dotacjach dla nowych podmiotów gospodarczych.

Wiele z mierników przenośnych ma szeroki charakter zastosowań i trafia także do zastosowań mało związanych z tradycyjną elektroniką. Szeroki front sprzedaży na pewno jest korzystny, bo łagodzi okresowe wahania obrotów.

Czynnikiem korzystnym dla rozwoju są też wymagania prawne

Rys. 4. Ocena które typy mierników przenośnych dają dostawcom największe dochody. Zdecydowanie na czoło zestawienia wysunęły się mierniki energetyczne

Zapotrzebowanie na sprzęt pomiarowy ciągną w górę coraz liczniejsze wymagania prawne. Coraz większa liczba instalacji i systemów podlega regulacjom prawnym, nakazującym weryfikację parametrów z projektem i okresową kontrolę stanu. Dotyczy to wielu obszarów, które mają wpływ na bezpieczeństwo użytkowania, zagrożenia pożarowe i podobne.

Kontrolować trzeba działanie sieci telekomunikacyjnych, instalacji, systemów klimatyzacji i wentylacji, oświetlenia i wielu innych. Takie okresowe kontrole wymagają od firm usługowych lub właścicieli obiektów posiadania mierników i to nie przypadkowych, ale atestowanych i wykalibrowanych, tak aby wykonane pomiary miały moc urzędową. Jest to szczególnie widoczne przy miernikach parametrów środowiskowych i energetycznych, dla których coraz więcej klientów wymaga dodatkowego poświadczenia prawidłowego działania miernika w postaci certyfikatu wzorcowania niezależnego laboratorium.

Kończąc analizę czynników prorozwojowych dla rynku aparatury przenośnej warto wymienić dużą konkurencję, silną presję na obniżanie cen oraz dużą liczbę dostawców takich mierników. W miarę upływu lat mierniki są relatywnie coraz tańsze lub za taką samą sumę można kupić przyrząd znacznie bardziej zaawansowany niż dekadę temu.

Co więcej, wiele całkiem udanych konstrukcji tych przyrządów, zapewniających przyzwoitą dokładność i jakość, daje się dzisiaj kupić za kwotę rzędu 100 złotych w przypadku multimetrów, 200 zł w przypadku mierników cęgowych i około 300 zł dla popularnych mierników wielkości nieelektrycznych. Kupno miernika jest dzisiaj więc znacznie mniejszym obciążeniem inwestycyjnym i z pewnością jest to kolejny czynnik sprzyjający rozwojowi rynku.

Widać to wyraźnie w przypadku sprzętu do bezkontaktowego pomiaru temperatury. Jeszcze parę lat temu pirometry i kamery termowizyjne były bardzo drogie i penetracja rynku przez te produkty była bardzo ograniczana przez ceny. W międzyczasie oferta rynku znacznie się poszerzyła, ceny znacząco spadły, sprawiając, że zakup bezkontaktowego termometru przestał być znaczącym wydatkiem.

Zjawiska niekorzystne na rynku

Rys. 5. Ocena, jaka była pierwsza połowa 2013 roku, jeśli chodzi o sprzedaż mierników przenośnych

Duża konkurencja, wielu dostawców, ogromna liczba marek omawianej aparatury pomiarowej są też w pewnym zakresie czynnikami przeszkadzającymi w rozwoju rynku aparatury przenośnej. Wpływ ten wynika przede wszystkim z nacisku na ceny i w konsekwencji minimalizacji marży handlowej na popularne mierniki, zwłaszcza na multimetry.

W efekcie dostawcy tej aparatury nawet przy dużych obrotach niewiele zarabiają i tym samym często nie są zainteresowani promowaniem tych urządzeń. Dotyczy to zwłaszcza mniejszych firm dystrybucyjnych, na które w obszarze omawianej aparatury presję wywierają duże firmy katalogowe. Widać to wyraźnie w wynikach naszego badania ankietowego. Zgodnie z rysunkiem 1 konkurencja na rynku przez blisko trzy czwarte specjalistów została uznana za silną lub bardzo silną, a zgodnie z rysunkiem 2 największa jest w zakresie popularnych multimetrów o wielkości wyświetlacza 3,5-4,5 cyfry.

Ubocznym skutkiem silnej konkurencji jest import tanich mierników słabej jakości. Brak dostatecznych uregulowań prawnych oraz liberalne przepisy związane z miernictwem pozwalają praktycznie każdej firmie, która ma ochotę, na import i wprowadzanie na rynek omawianych urządzeń pomiarowych. To, czy pomiar wykonywany tymi urządzeniami jest rzetelny i można go przeprowadzić bezpiecznie, w zasadzie nikogo nie interesuje. Stąd w handlu jest wiele przyrządów tanich, które niekoniecznie powinny być w obrocie. Niestety skutek jest taki, że ich sprzedaż ogranicza przestrzeń dla mierników jakościowo dobrych.

W rozwoju rynku aparatury pomiarowej przenośnej przeszkadza ponadto spowolnienie gospodarcze i niepewność co do rozwoju gospodarki. Czynniki te są odpowiedzialne za przesuwanie w czasie inwestycji, za oszczędności i cięcia w programach i funduszach, co najwyraźniej widać w branży budowlanej, a najsłabiej w przemyśle. Kryzys w gospodarce dał się we znaki zwłaszcza w pierwszej połowie 2013 roku i szczęśliwie po wakacjach pojawiają się sygnały o nadchodzącym ożywieniu, ale niewątpliwie ostatnie miesiące były dla omawianego biznesu niełatwe.

Na koniec warto zauważyć, że rynek przenośnej aparatury pomiarowej, zwłaszcza tej bardziej popularnej o nieskomplikowanych możliwościach i typowych funkcjach pomiarowych, jest bliski nasycenia. Przestrzeń dla nowych konstrukcji ogranicza to, że nowe mierniki nie oferują znacząco nic więcej od strony technicznej w odniesieniu do starszych modeli oraz to, że dynamika większości opisanych procesów rozwojowych nie jest już dzisiaj taka jak kilka lat temu. Przestrzeń do sprzedaży oczywiście jest przez cały czas, ale chłonność w omawianym obszarze nie rzuca na kolana.