Ochrona ESD/RFI - materiały i urządzenia

Organizacja pracy

Panowanie nad ochroną antystatyczną wymaga nie tylko produktów (materiałów) oraz aparatury (urządzeń), ale także odpowiedniej świadomości pracowników, którzy muszą widzieć sens i potrzebę stosowania się do zaleceń i reguł. W idealnym przypadku pracownicy powinni rozumieć też zjawiska fizyczne związane z elektrycznością statyczną, aby zdawać sobie sprawę z tego, jak ich działania i praca powiązana jest z zagrożeniami.

Bez takiej świadomości inwestowanie nawet w najbardziej wyrafinowane środki ochronne nie ma większego sensu, gdyż jak w wielu innych dziedzinach najsłabszym elementem całego połączonego ze sobą łańcucha zależności okazuje się zazwyczaj pracownik i jego podejście do obowiązków zawodowych.

Ocena stopnia specjalizacji dostawców

Można umownie powiedzieć, że materiały ochrony antystatycznej dostarczają trzy typy przedsiębiorstw. Pierwsza grupa to taka, gdzie omawiane produkty są sprzedawane przy okazji innej działalności lub też w ramach bardzo szerokiego asortymentu charakterystycznego dla dużych firm dystrybucyjnych. Takie przedsiębiorstwa dążą do tego, aby mieć możliwie wszystko, czego tylko może hipotetycznie potrzebować klient. Druga grupa to firmy sprzedające sprzęt do produkcji (urządzenia, wyposażenie), dla których materiały są także uzupełnieniem profilu, niemniej bardzo istotnym. Trzecią część tworzą firmy wyspecjalizowane w sprzedaży takich wyrobów. Jak widzimy na wykresie, prawie połowa dostawców zajmujących się materiałami i podzespołami do ochrony antystatycznej i elektromagnetycznej to firmy sprzedające te produkty przy okazji, razem z innymi produktami zaopatrzenia produkcji lub podzespołami elektronicznymi. Reszta równo podzieliła się na dwie grupy, ale nadal mniej więcej dla co trzeciej firmy antystatyka jest bardzo istotna.

Ponieważ trudno jest zbudować świadomość całej kadry, a na dodatek zawsze są jakieś odejścia z firmy oraz nowozatrudnione osoby, ten ciągły problem usiłuje się rozwiązywać powołując koordynatora ESD. Jest to taka osoba, która ma obowiązek pilnowania, aby ochrona antystatyczna działała. Czyli, aby stosowane były właściwe środki zabezpieczające, aby były one dobrej jakości i używane zgodnie w zaleceniami producenta oraz aby pracownicy stosowali się do reguł.

Główne problemy rynku

Listę największych problemów, z jakim zmaga się dzisiaj rynek elektroniki, zdominowała jedna pozycja – nie najlepsza sytuacja w gospodarce europejskiej. Polskie firmy EMS, producenci elektroniki OEM, firmy integratorskie są w dużej części związane współpracą zagraniczną i realizują zlecenia produkcyjne, sprzedają produkty na wspólnym rynku, świadczą usługi itp. Sytuacja gospodarcza w krajach Europy Zachodniej i Północnej ma tym samym spory wpływ na ich biznes. Z wykresu wynika ponadto, że problemy z dostawami materiałów i komponentów wcale się nie skończyły. Z pewnością dostępność się poprawiła, ale nie na tyle, aby był jakościowy przełom. Wojna na Ukrainie też jest czynnikiem przeszkadzającym w rozwoju rynku, gdyż zablokowała rynki wschodnie, utrudniła logistykę i transport towarów i jest dodatkowym czynnikiem ryzyka.

Koordynator ESD z pewnością poprawia warunki w omawianym zakresie, niemniej liczy się też umocowanie tej osoby w strukturze przedsiębiorstwa. Koordynator będzie skuteczny, gdy to, co robi i sygnalizuje wyżej, nie trafi w próżnię i stanie się przyczyną do korekt działań. Bagatelizowanie zabezpieczeń, brak adekwatnych działań na zgłaszane problemy wywołuje pozorny spokój, który trwa taki do momentu, gdy firmy nie poniosą strat z tym związanych. Wówczas dopiero okazuje się, że zalecenia i procedury związane z ochroną produkcji mają sens i nie są tylko niepotrzebną uciążliwością.

Jerzy Kustra

prezes firmy Cleanproject

Jak ważne są audyty i szkolenia w procesie doboru wyposażenia ESD?

Od zawsze wiadomo, że audyty i szkolenia za kluczowy element decydujący o właściwym doborze, skutecznym użytkowaniu wyposażania ESD oraz ogólnie jako podstawa projektowania strefy EPA. Coraz więcej klientów przekonuje się do takiego rozwiązania i zwykle efekt cieszy obie strony. Gdy mamy klientowi zaoferować zabezpieczenia ESD, choćby meble, maty, odzież czy opakowania, to służymy najpierw audytem strefy EPA, analizując proces, ruch osobowy i towarowy, przeprowadzając pomiary i dopiero potem dobierając wyposażenie. Klienci otrzymują raport, zalecenia i listę wyposażania – w ten sposób wybór wyposażania czy korekty EPA są przemyślane i najczęściej mniej kosztowne niż zakupy ad hoc.

Ponadto nawet jeśli strefa EPA jest dobrze zaprojektowane, a wyposażenie ESD poprawnie dobrane to bez szkoleń użytkowników i tak klienci napotykają szereg problemów w codziennej pracy, dlatego właściwie zawsze sprzedaż wiążemy ze szkoleniami by klienci wiedzieli, jak korzystać z dostarczonego wyposażania. Programy szkoleniowe z częściami wykładowymi i praktycznymi oferujemy zarówno dla koordynatorów ESD & Cleanroom, jak i dla operatorów.

Jakie spektrum produktów kryje się pod hasłem antystatyka?

Oferta wyposażania ESD jest niezwykle szeroka i nie wiązałbym jej tylko z powszechnie znanymi opaskami, matami czy odzieżą. W ramach tej grupy mamy bowiem do czynienia z projektowaniem, ponieważ strefę EPA trzeba oczywiście zaprojektować, zgodnie z procesem, normami, a także obowiązującym prawem, potem pojawiają się elementy infrastruktury budynkowej np. podłoga ESD, ściany panelowe i dalej meble, jonizatory, pojemniki, woreczki, odzież, obuwie, maty, opaski, narzędzia ręczne, systemy pomiarowe, itd. Jak już wspominałem, nie można również pominąć oferty szkoleń. Szczególnym zagadnieniem jest ESD w cleanroom i funkcjonowanie strefy EPA w strefach czystych. To bardzo szeroka grupa asortymentowa i wiele się w niej dzieje. Pojawiają się nowe technologie, dotychczasowe rozwiązania są weryfikowane, a przede wszystkim projektowanie EPA ma już pełniejszy i znacznie bardziej sprofesjonalizowany wymiar niż np. 10 lat temu.