Rynek obwodów drukowanych ma szansę na rozwój w eksporcie i kompleksowych usługach produkcyjnych

Co dalej na rynku PCB?

Rys. 5. Zestawienie wzrostów i spadków obrotów zanotowanych w latach 2010-2012 dla krajowych producentów obwodów drukowanych

Niewątpliwie aktualna sytuacja na krajowym rynku PCB jest daleka od sielanki i warto się zastanowić nad tym, co będzie się działo w najbliższej przyszłości. Wydaje się, że penetracja i siła oddziaływania konkurencyjnego ze strony firm chińskich sięga już maksimum i dalej się nie powinna posunąć. Wskazuje na to kierunek zmian w kosztach produkcji po tamtej stronie oraz to, że coraz liczniej importowane są płytki słabe.

Azja nie zawsze oznacza dobrą jakość i w pogoni za niską ceną ta ostatnia coraz częściej spada poniżej akceptowalnego poziomu i na rynku jest wiele firm, które oferują marne importowane obwody drukowane. Jest to typowy trend biznesowy - importerzy, którzy wyczuli wcześnie ten trend i nawiązali kontakty z dobrymi producentami w Azji po to, aby zaoferować niedrogie produkty zaawansowane technicznie, nie mają problemów z jakością. Takie firmy z reguły nie zajmują się płytkami 1- i 2-warstwowymi. Ale w ślad za nimi poszło wielu naśladowców, których nie fascynuje technologia, ale duża marża handlowa, która często jest najważniejsza.

Szansą dla firm krajowych jest właśnie dobre zbalansowanie współczynnika ceny do jakości, postawienie na szybką obsługę, także w zakresie błyskawicznego prototypowania i nieustanne zdobywanie nowych klientów. Elektronika jest sektorem nieustannie rozwijającym się, a krajowa branża PCB ma dobre opinie na temat kwalifikacji technologiczno-technicznych.

Wydaje się, że sensowne jest poszerzanie usług o montaż, jeśli nie samodzielnie, to poprzez bliskie kontakty i ścisłą współpracę z firmami kontraktowymi, a także rozszerzenie biznesu o usługi inżynierskie związane z płytkami, na przykład projektowanie obwodów, przeprojektowanie i modernizacje starszych projektów lub weryfikację technologiczną.

Produkcja obwodów drukowanych to bardzo trudny sektor do konkurowania, ale gdy kryzys w gospodarce odpuści, branża powinna złapać oddech. Nadzieję można też pokładać w nowych, szybko rozwijających się sektorach, jak na przykład oświetlenie LED. Większość firm dostarcza płytki drukowane na laminatach z rdzeniem aluminiowym, które stanowią bazę dla modułów oświetleniowych, ale gorzej wygląda oferta z szybkim prototypowaniem.

Nowości

Rys. 6. Zestawienie identyczne jak na rysunku 5, ale dla importerów płytek

Nowości wymuszają klienci zamawiający obwody drukowane, którzy wyrażając swoje opinie, kształtują kierunek zmian i można do nich zaliczyć obwody elastyczne, nowe podłoża do układów w.cz. i oczywiście bardzo popularne płytki z radiatorem aluminiowym lub konstrukcje związane z zarządzaniem ciepłem w obwodach drukowanych.

Płytki z rdzeniem metalowym pojawiają się w ofertach większości firm produkujących obwody drukowane, a ich względnie duża dostępność powoduje, że coraz chętniej są aplikowane także w innych aplikacjach profesjonalnych. Wykonywane są też konstrukcje specjalne, ale wymagają one dużego doświadczenia i wiedzy w zakresie obróbki niestandardowych materiałów.

Oferta technologiczna producentów płytek zawsze odzwierciedla faktyczne zapotrzebowanie rynku i pomijając badania naukowe, nie zdarza się, aby producent inwestował w urządzenia i technologię, w przypadku braku portfela zamówień. Ale z kolei potrzeby klientów biorą się z tego, co dzieje się w podzespołach, a dokładniej w malejących rozmiarach obudów.

Co jest potrzebne krajowym firmom w zakresie obwodów drukowanych oraz jakie usługi spośród nowości są bardziej popularne, prezentujemy na rysunku 2. Zgodnie z wynikami ankiety klienci oczekują głównie szybkiego prototypowania płytek, pełnego testowania i wysokiej powtarzalności, a więc innymi słowy zapewnienia jakości. Na bardzo wysokiej czwartej pozycji są obwody na laminatach z rdzeniem metalowym, co przekonuje po raz kolejny, że sektor oświetlenia LED jest oczkiem w głowie wielu krajowych producentów.

Agata Bielawska

inżynier sprzedaży w firmie Techno-Service SA

Czego oczekują obecnie klienci od dostawców PCB w zakresie technologii?

Na rynku widać wzrost złożoności oraz stopnia skomplikowania projektów płytek. Klienci przygotowują często bardzo skomplikowane projekty na małych powierzchniach, gdzie odległości pomiędzy ścieżkami, padami i ringami są coraz mniejsze (nawet 3-milsowe). W efekcie zamawiający oczekują dobrej oferty na obwody wielowarstwowe, bo to na nich skupia się większość ich potrzeb.

Właśnie z tym związane są również pytania o ślepe i zagrzebane przelotki jak i o wypełnianie przelotek. Sporą popularnością cieszą się również płytki wykonane w oparciu o laminat z rdzeniem aluminiowym, znajdujący zastosowanie przede wszystkim w branży oświetleniowej.

Często zgłaszają się do nas również firmy korzystające z niestandardowych grubości laminatów i miedzi lub materiałów o wyższych niż standardowe wartościach parametrów Tg czy CTI. Część klientów ofertuje również projekty ze złoceniem selektywnym.

Zlecenia eksportowe

Rys. 7. Ocena, jakie okazały się dla biznesu PCB pierwsze trzy kwartały 2013 roku

Skoro w Polsce udało się zrealizować koncepcję bycia zapleczem produkcyjnym dla Europy Zachodniej w zakresie usług produkcyjnych, to można by snuć nadzieję, żeby nasz kraj stał się także zapleczem dla obwodów drukowanych, dzięki którym ich producenci mogliby korzystać z atutów bliskości, jakości i elastyczności operacyjnej do rynków sąsiednich. Potwierdza to, że wielu producentów pokłada nadzieje w eksporcie i stara się wykorzystać możliwości i szanse, jakie daje wspólny europejski rynek.

O ile chęci zawsze były, o tyle z praktycznymi działaniami przez wiele lat był już problem. W ankietach przeprowadzanych przy okazji opracowywania kolejnych edycji raportu poświęconego PCB zawsze udział eksportu w całkowitej sprzedaży krajowych producentów wypadał bardzo słabo i dla większości firm nie przekraczał zwykle 5%.

Wyjątki, dla których eksport płytek za granicę nie był dziełem przypadku, można było policzyć na palcach jednej ręki. Przyczyną tego rozdźwięku było to, że eksport w praktyce w większości opierał się na transakcjach okazyjnych, bo rynek krajowy dla wielu naszych firm był wystarczająco chłonny, a na dodatek wyjście z produktem poza granicę Polski wymaga niestety zapewniania porządnej jakości, często popartej certyfikatami oraz raczej dotyczy tych bardziej skomplikowanych płytek.

Stąd firmy średnie eksportowały, gdy trafiła się okazja, a mali producenci nie zajmowali się zagranicą wcale. Zgodnie z tym, co ilustruje rysunek 3 przedstawiający, jaką część sprzedaży krajowi producenci uzyskują z zagranicy, w ostatnich trzech latach, sprzedaż ta nieco wzrosła. Nie jest to jakiś wielki i przełomowy skok, ale widać wyraźnie, że zmalała liczba firm, które nie eksportowały płytek wcale lub bardzo mało, a wzrosła grupa tych, którzy z eksportu mieli ok. 25% sprzedaży.

Tabela 2. Dane kontaktowe do firm

Dane te mogą sugerować, że firmy przyciśnięte konkurencją ze strony importerów PCB zostały zmuszone do takich działań. Jeśli chodzi o kierunki ekspansji zagranicznej krajowych producentów obwodów drukowanych, to tradycyjnie dominuje w nich Europa Zachodnia i Skandynawia, obejmujące aż 71% naszego eksportu (rys. 3). Warto zauważyć, że istotną pozycją są także zlecenia płynące z Europy Wschodniej. Trzy lata temu było ich znacznie mniej, co może sugerować, że ten wzrost eksportu, o którym mowa była powyżej, dokonał się właśnie w tym kierunku.