Radiatory

Tabela 2. Dane kontaktowe dostawców urządzeń i materiałów do zarządzania ciepłem

Niewątpliwie radiatory są produktem, który na rynku był i będzie zawsze, ale patrząc na oferty firm handlowych, nietrudno dojść do przekonania, że przełomowych zmian technicznych lub istotnych nowości specjalnie nie widać, a nawet jak się pojawią, to i tak po chwili zainteresowania wszystko wraca na utarte szlaki postępowania.

Niegdyś za nowość uznawano radiatory z żeberkami szpilkowymi, jednak teraz trudno wykazać, że ich pojawienie się cokolwiek zmieniło na rynku radiatorów. Czasami odnosi się wrażenie, że wiele kształtek radiatorów - zwłaszcza w sprzęcie komputerowym - jest wykonywane "dla oka" i bardziej mają one za zadanie dobrze wyglądać i zachęcać do zakupu, niż skutecznie odprowadzać ciepło.

Wyjątkiem jest to, że generalnie radiatory z czasem stają się coraz mniejsze lub innymi słowy oferta rynku w zakresie małych radiatorów znacznie się w ostatnich latach polepszyła. Wraz z rozwojem oferty katalogowej szybko maleje znaczenie dostępności usług dopasowania radiatorów do wymagań aplikacji, jak cięcie, wiercenie i frezowanie.

Po prostu oferta jest na tyle szeroka, że dobranie pasującego elementu jest nietrudne, niemniej na te mniej popularne wersje trzeba sporo czekać, bo w ofertach wielu firm dystrybucyjnych dominują klasyczne profile aluminiowe, nierzadko funkcjonujące na rynku od wielu lat.

Wysokie ceny metali wyeliminowały miedź z tych produktów i obecnie radiatory są praktycznie wyłącznie wykonywane z aluminium czernionego galwanicznie. Dodatkowo kształt profili jest nierzadko zoptymalizowany pod kątem minimalizacji wagi. Widać wyraźnie, że nowe opracowania mają znacznie cieńsze żeberka niż starsze konstrukcje, zwłaszcza te przeznaczone do chłodzenia wymuszonego.

Oświetlenie LED też sprzyja

Jednym z czynników najbardziej szkodliwych dla trwałości LED i utrzymania przez nie wartości strumienia świetlnego jest temperatura struktury półprzewodnikowej emitującej światło. Praktycznie zawsze istnieje konieczność instalacji systemów chłodzenia w postaci pasków miedzi na laminacie FT4, obwodu MPCB, a więc specjalnego laminatu z rdzeniem metalowym, a w dalszej kolejności radiatora. Wiele rozwiązań takich jak COB można także montować bezpośrednio na radiatorze.

Najważniejsze cechy brane pod uwagę przy kupnie materiałów i komponentów do chłodzenia

Ranking najważniejszych kryteriów ofert handlowych w obszarze zarządzania ciepłem można traktować jako szablonową i modelową projekcję relacji klientdostawca na krajowym rynku. Cztery pierwsze pozycje na szczycie wykresu powtarzają się w większości naszych zestawień dla popularnych komponentów elektronicznych, stanowiąc uniwersalny zestaw selekcji. Warto jedynie dostrzec, że ostatnio rośnie znaczenie czasu dostawy, bo gospodarki krajów europejskich zaczęły po kilku chudych latach rosnąć i na wiele komponentów tworzą się kolejki. Warto zauważyć, że bardziej liczy się posiadanie szerokiego asortymentu wyrobów gotowych (np. radiatorów) niż dostępność usług mechanicznych (np. frezowania i cięcia profili).

Dla potrzeb oświetlenia LED producenci przygotowali specjalne wersje radiatorów, często projektowane specjalnie dla wybranych rodzin LED, co ułatwia i przyspiesza prawidłowy dobór ich parametrów do wymogów LED. Niektóre można dodatkowo wesprzeć wentylatorem, co pozwala zmniejszyć objętość części metalowej, ale wiąże się ze sporymi niedogodnościami wywołanymi koniecznością zapewnienia otwartego obiegu powietrza i hałasem. Z tego powodu jest to rozwiązanie stosowane głównie w aplikacjach profesjonalnych, np. oświetleniu scenicznym.

Grzanie

Zapotrzebowanie na systemy grzania wynika z coraz większej penetracji elektroniki w zastosowaniach, gdzie pracuje ona na zewnątrz. Rozwiązania pracujące w bardzo szerokim zakresie temperatur są drogie, a czasem też niedostępne, więc nierzadko w obudowach i szafach instalacyjnych pojawiają się systemy klimatyzacji aktywowane w ekstremalnych warunkach pogodowych.

Ich zadanie to łagodzenie wahań temperatury, ograniczenie możliwości kondensacji wilgoci, szronu lub lodu, zapewnienie stałości parametrów procesów a nawet dobrego działania wyświetlaczy LCD, które w niskich temperaturach stają się wolne. Takie rozwiązania konieczne są też w aplikacjach w transporcie drogowym i szynowym, urządzeniach infrastruktury drogowej, systemach monitoringu i bezpieczeństwa.

Największy potencjał rynkowy wg typów

Jeśli chodzi o potencjał rynkowy, to opinie wskazują na istnienie wyraźnej polaryzacji. Jeden biegun tworzą rozwiązania dla nowoczesnej elektroniki mobilnej i aplikacji energooszczędnych, a więc materiały (folie, zalewy), a drugi to wentylatory i dmuchawy stosowane w aplikacjach przemysłowych i sprzęcie profesjonalnym do chłodzenia większych systemów, szaf instalacyjnych i rozbudowanych układowo urządzeń. Reszta, a więc radiatory, systemy wodne lub chłodziarki sprężarkowe, to albo produkt niszowy, albo taki, którego konstruktorzy zaczynają unikać. Modnym hasłem dla komputerów przemysłowych było przed laty określenie bezwentylatorowy. Wydaje się, że nadchodzi czas na analogiczne pojęcie "bezradiatorowy" jako synonimu lekkiej, zwartej i energetycznie efektywnej konstrukcji.

Systemy grzania są przeznaczone do instalacji w szafkach instalacyjnych lub też obudowach sprzętu pracującego pod chmurką: kamer monitoringu, systemów mechanicznych w automatach sprzedaży, systemów parkingowych i kontroli dostępu oraz wielu innych podobnych rozwiązań.

Grzanie od strony asortymentu i oferty rynku jest znacznie słabiej zarysowane, bo grzać jest wielokrotnie łatwiej niż chłodzić i w wielu przypadkach nie trzeba specjalnych rozwiązań. Niemniej dostępne są duże rezystory grzewcze w obudowach metalowych przykręcanych do chassis lub obudowy, folie z napylonymi ścieżkami oporowymi. Gdy jednak grzanie jest implementowane na etapie projektowania, zwykle realizacja polega na użyciu standardowych rezystorów na PCB.

Dostawcy materiałów i podzespołów

Tabela 3. Plan raportów "Elektronika" na najbliższe miesiące

Rynek podzespołów i materiałów do zarządzania ciepłem opiera się prawie wyłącznie na firmach dystrybucyjnych, a relacje w branży są praktycznie niezmienne od kilku lat. Dostawcami omawianych produktów są wszystkie firmy katalogowe i hurtownie komponentów o szerokim profilu, jak Elfa Distrelec, Conrad Electronics, Farnell element14, Micros, Arrow Electronics i TME, które mają w sprzedaży radiatory, materiały i wentylatory, i są powiązane umowami o współpracy z renomowanymi producentami takich komponentów. Poza tą grupą radiatory sprzedają Microdis, Piekarz, LaFot oraz Semicon. Przemysłowe rozwiązania mają Eltron, CSI oraz krajowe przedstawicielstwo Sanyo Denki.

Po stronie materiałów termoprzewodzących dostawcami są firmy takie jak 3M Poland, AG Termopasty, Milar i MCC oraz BL elektronik. Patrząc na listę dostawców pokazaną w tabeli 2 i porównując ją z naszą poprzednią edycją raportu sprzed kilku lat, widzimy że liczba firm zajmujących się materiałami termoprzewodzącymi wyraźnie wzrosła.

Przegląd oferty w tabelach

Przegląd produktów do zarządzania ciepłem w urządzeniach elektronicznych został umieszczony w tabeli 1. Została ona podzielona na 5 części, zawierających kolejno przegląd ofert w zakresie wentylatorów, dmuchaw, radiatorów oraz materiałów, akcesoriów i rozwiązań specjalistycznych, np. do grzania. Pozwala to na szybkie zorientowanie się w tym, czym zajmują się poszczególne firmy. Tabela 2 zawiera dane kontaktowe i listę, kto kogo reprezentuje.

Robert Magdziak

Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tabelach oraz na wykresach są wyniki uzyskane w badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród dostawców materiałów i podzespołów do zarządzania ciepłem w urządzeniach elektronicznych.