Obudowy i szafy dla elektroniki i przemysłu
Cechą charakterystyczną dostępnych obudów jest duża uniwersalność tych produktów i szerokie spektrum odbiorców, którzy nie ograniczają się do jednej branży. Pozytywnym skutkiem takiego stanu jest to, że popyt na takie produkty jest stosunkowo stabilny, bo uśrednia on wiele drobnych strumieni sprzedaży na różne sektory. Drugą cechą charakterystyczną omawianego rynku jest ogromny asortyment, bogactwo funkcjonujących materiałów, z których są one wytwarzane i typów ukierunkowanych na poszczególne aplikacje.
Najważniejsze trendy pozytywne dla rozwoju rynku
Zestawienie czynników, które w pozytywny sposób oddziałują na rynek obudów, nie zawiera wyraźnego kryterium, które wybija się ponad inne ani też nie jest w czymkolwiek zaskakujące. Zainteresowanie jakością to trend zmieniający od przeszło dekady całą branżę elektroniki w Polsce. Tak samo jest z rosnącą ofertą produktową oraz szerokim spektrum odbiorców tych produktów.
Coraz większa kompleksowość
Z roku na rok producenci obudów biorą na swoje barki coraz więcej zadań związanych z konstrukcją mechaniczną urządzeń elektronicznych. Poza obróbką mechaniczną, taką jak wiercenie otworów lub frezowanie, dotyczy to także integracji klawiatury, wyświetlacza wraz z szybą ochronną, panelu frontowego, systemu uszczelnienia i innych opcji związanych z zabezpieczeniem konstrukcji przed wpływem środowiska. Oferta dostępnych usług się poszerza, bo takie oczekiwania mają dzisiaj klienci, którzy często nie dysponują oprzyrządowaniem, aby takie operacje wykonywać samodzielnie oraz nie mają doświadczenia w tym kierunku. Kompleksowa obsługa to nie tylko hasło, które dotyczy komponentów, ale ogólnie całego podejścia do biznesu.
Kompleksowość produkcji elektroniki i usługi outsourcingowe rozwiązuje się na wiele sposobów. Producenci PCB oferują też montaż komponentów, montażyści zapewniają płytki. Obie te grupy proponują klientom także montaż mechaniczny, wiązki kablowe oraz oczywiście wykonanie obudowy (najczęściej w kooperacji z innym partnerem). Takie procesy widoczne są też u producentów obudów, którzy rozszerzają biznes o klawiatury, montaż mechaniczny, usługi projektowe, prototypowanie itp. Wspólnym mianownikiem takich procesów jest właśnie coraz większa kompleksowość.
Szafy przemysłowe
Duże szafy przemysłowe stanowią odrębną i cenną grupę, która jest wykorzystywana do montażu urządzeń, do rozdziału energii, sterowników, napędów i oczywiście do systemów teleinformatycznych. W tym ostatnim zakresie ich typowe zastosowanie to centrum informatyczne firmy, zawierające serwer, sprzęt sieciowy, centralę telefoniczną, zasilanie gwarantowane, system alarmowy, rejestrator wideo z kamer monitoringu, system archiwizacji danych i podobny sprzęt. Urządzenia takie stanową kluczową infrastrukturę IT firmy, stąd obudowa, która je mieści, musi być nie tylko wysokiej jakości, ale zawierać szereg przemyślanych rozwiązań umożliwiających łatwą instalację i rozbudowę. Szafy przemysłowe zwykle bazują na profilach metalowych tworzących szkielet, do których dołączane są ściany, podłoga, sufit, szyny, prowadnice, przepusty. Pozwala to na ich modułowe zestawianie, łatwe prowadzenie ciągów elektrycznych, rozbudowę o klimatyzatory itd. Szafy wykonywane są zazwyczaj z malowanej blachy stalowej. Najczęściej nie mają z góry zdefiniowanej konstrukcji, a większość producentów pozwala na ich kompozycję z elementów składowych. Użytkownik może dobierać nie tylko wielkość, ale też sposób łączenia, materiał drzwiczek, a do tego korzystać z wielu akcesoriów.
Na które typy obudów jest największy zbyt na rynku polskim?
Najbardziej poszukiwane są obudowy małe plastikowe oraz metalowe. Mają one największą uniwersalność, pokrywają ogromną liczbę zastosowań oraz są dostępne w najszerszym zakresie spektrum typów i wersji. Wiele wskazań w ankietach padło także na obudowy na szynę DIN, które są bardzo popularne w systemach przemysłowych i układach automatyki. Instalacje w tych branżach bardzo często są wykonywane w oparciu o takie produkty i na rynku zwiększa się liczba produktów w takim wykonaniu mechanicznym. Zapewniają one wygodę i prostotę montażu oraz są standardową konstrukcją z możliwością łączenia produktów różnych producentów.
Miniaturyzacja obudów konsumenckich
Skoro cała elektronika się nieustannie miniaturyzuje, nie inaczej może być z obudowami. Na rynku jest coraz więcej urządzeń mobilnych, tj. małych i zasilanych z baterii, z których praktycznie żadne z nich nie ma panelu ani otworów wentylacyjnych. Wynika to z wielu czynników: mniejszych komponentów, większej integracji, niższego poboru mocy, a więc lepszej efektywności energetycznej, potrzeby minimalizacji kosztów, doskonalszych narzędzi projektowych i podobnych czynników. W tym obszarze estetyka, ciekawy projekt, ergonomia, kolor, a nawet faktura powierzchni wysuwają się na pierwszy plan. Małe obudowy to jednocześnie duże wymagania w zakresie jakości, dokładności wykonania poszczególnych części, materiału oraz projektu, który musi uwzględniać relatywnie duże przenoszone siły, zdolności do odwracalnego odkształcania przy naprężeniach wywołanych naciskiem.
Znaczenie plastiku rośnie
W obszarze elektroniki miniaturyzacja jest też czynnikiem potęgującym zapotrzebowanie na obudowy z tworzyw sztucznych, a wersje metalowe spychane są w rynkowe nisze i w zastosowania specjalne. W zasadzie wszystkie czynniki techniczne i użytkowe przemawiają za obudowami z tworzywa sztucznego. Metal broni się tam, gdzie estetyka, waga i koszt schodzą na drugi plan, a liczy się odporność mechaniczna i środowiskowa, dobre ekranowanie elektromagnetyczne oraz odporność na promieniowanie UV. Z takich powodów obudowy metalowe sprawdzają się w urządzeniach telekomunikacyjnych pracujących na zewnątrz, w transporcie kolejowym i morskim, rozległych instalacjach przemysłowych, bo tam wymagana jest najwyższa trwałość. Ale w porównaniu do całego rynku takich aplikacji nie ma tak wiele i nie są one też masowe.
Znaczenie plastiku jako materiału rośnie także na skutek tego, że obudowy tego typu zapewniają coraz lepsze parametry ochrony. Poliwęglan i inne tworzywa w wersji wzmacnianej, razem z wylewanymi uszczelkami, dają w efekcie produkt niewiele odstający funkcjonalnie od wersji metalowych. Hermetyczne obudowy plastikowe z poprawioną wytrzymałością mechaniczną są dostępne w coraz szerszym asortymencie, co dodatkowo świadczy o tym, że rynek ewoluuje w tym kierunku.
Obudowy przemysłowe
W obszarze przemysłowym klienci cenią sobie trwałe konstrukcje o jakości potwierdzonej certyfikatami, zapewniające wygodę montażu komponentów i prostą instalację urządzenia w obiekcie. Tutaj liczy się także dostępność rozwiązań systemowych w zakresie obudów, a więc systemu elementów, akcesoriów, prowadników kabli, uszczelek, traktów chłodzących, szyn, wsporników, które pozwalają stworzyć funkcjonalne urządzenie. W największym stopniu znaczenie takich dodatków i systemowych rozwiązań jest widoczne w szafach przemysłowych, gdyż większość z tych produktów ma konstrukcję otwartą, którą poprzez wybór elementów, w tym wymienionych akcesoriów, można dopasowywać do potrzeb. Znaczenie ma też modułowość konstrukcji, bo jest ona podstawą do zapewnienia wysokiej funkcjonalności i elastyczności.
Szeroki asortyment obudów katalogowych
Z roku na rok oferta plastikowych obudów katalogowych się powiększa, a ich producenci wprowadzają na rynek co najmniej kilka typów rocznie. To samo dotyczy nowych kolorów, materiałów oraz dostępnych akcesoriów. Ogólnie oferta katalogowa jest dzisiaj bardzo szeroka i problemem staje się orientacja w tym, co jest dostępne i jakie możliwości kompozycji są w ramach całego systemu elementów. Ta szerokość rynku tworzy wiele problemów po stronie marketingu technicznego, który ma niełatwe zadanie przekazania informacji o nowościach i szczegółach klientom. Efektem są coraz bardziej opasłe katalogi, zacierające się powoli pierwotne podziały np. na plastik i metal, wyroby konsumenckie i profesjonalne oraz podziały determinowane przez technologię wykonywania obudów.
W obudowach metalowych zjawisko to raczej nie występuje, bo wiele konstrukcji jest tworzonych na zamówienie i portfolio obudów gotowych nie jest aż tak duże jak w obszarze plastiku.
Dobre dopasowanie obudowy do aplikacji, wybór odpowiedniego rozwiązania spośród dostępnych opcji lub z elementów systemu modułowego, weryfikacja pomysłów konstruktorów, a także przedstawienie możliwości kompozycji obudowy jako całości dla aplikacji klienta to zadanie dla producenta lub dystrybutora. Zadaniem dostawcy jest też często sprowadzanie na ziemię konstruktorów, a więc ocena i wyjaśnianie sensowności przyjętych założeń, wykrywanie słabych punktów, wskazywanie pomyłek lub elementów wymagających przemyślenia. Im dziedzina jest bardziej odległa od projektowania elektroniki tym niestety pracy w takich obszarach jest więcej. A zagadnienia mechaniczne bywają nierzadko dla elektroników kłopotliwe.
Park maszynowy zapewnia zaawansowanie techniczne
Obudowy są doskonałym produktem do obserwacji jak nowoczesne obrabiarki i sprzęt produkcyjny mogą poprawić jakość, precyzję i zaawansowanie techniczne tych produktów. Dotyczy to w największym stopniu obudów metalowych.
Wiadomo, że w obudowie najważniejszy jest pomysł, idea lub koncepcja, w jaki sposób zapewnić urządzeniu nie tylko ochronę, ale też funkcjonalność. Taki pomysł rodzi się często w głowie konstruktora, ale dalej zamieniany jest w projekt z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania. Do takich zadań są przeznaczone specjalne pakiety mechanicznych CAD-ów, które imponują dzisiaj możliwościami wizualizacji i automatyzacji zadań. Razem ze skanerami trójwymiarowymi i drukarkami 3D narzędzia te umożliwiają przelanie pomysłu z głowy lub wzoru na coś, co dalej można zamienić na prototyp.
Za to, aby obudowa była doskonała technicznie, funkcjonalna i precyzyjna, odpowiadają dzisiaj obrabiarki CNC, wykrawarki laserowe, zgrzewarki i prasy oraz giętarki, frezarki. Urządzenia te są sterowane numerycznie i dają możliwości swobodnej kompozycji części składowych. Ale największy skok jakości i zaawansowania przyniosły w branży lasery przeznaczone do wykrawania elementów z blach. Urządzenia te zapewniają idealnie równe krawędzie i łuki o precyzji niemożliwej do osiągnięcia za pomocą pił mechanicznych i gilotyn. Poza wyodrębnieniem detalu z arkusza lasery wycinają dowolne kształty na elementy sterujące, otwory na śruby, kratki wentylacyjne i inne użyteczne elementy, do których dawnej niezbędne było specjalne oprzyrządowanie, takie jak wykrojniki do pras lub stemple. Laser jest precyzyjniejszy, szybszy i tańszy, gdyż nie wymaga oprzyrządowania. Z takich powodów większość producentów obudów metalowych zainwestowała w lasery CO2 lub światłowodowe i był to znakomity ruch, jeśli chodzi o zapewnienie jakości produkcji.
Zysk technologiczny z lasera jest najbardziej widoczny, ale w halach produkcyjnych maszyn jest dzisiaj znacznie więcej niż dawniej. Do obróbki blach wykorzystuje się też w większym stopniu zgrzewarki (zamiast montażu śrubowego), spawanie precyzyjne i szlifowanie. Standardem jest zapewnianie antykorozyjnych powłok galwanicznych i lakierowania (pistoletem lub proszkiem). Efekty są widoczne gołym okiem.
Najważniejsze trendy zmieniające rynek obudów
Zestawienie kryteriów w największym stopniu zmieniających rynek obudów otwierają zagadnienia związane z szeroko rozumianą jakością, dalej są aspekty wzornicze i ergonomiczne, a następnie funkcjonalność aplikacyjna. Oznacza to, że do wyboru obudowy podchodzimy bardzo utylitarnie i zdajemy sobie sprawę, że atrakcyjne opakowanie elektroniki jest dzisiaj bardzo istotne, tak samo jak funkcje techniczne i zaawansowanie technologiczne. Na taki moment, określany często jako dojrzałość rynku, branża czekała wiele lat.
Więcej wyrobów na indywidualne zamówienie
Sterowany komputerowo kompleksowy park maszynowy zapewnia trzy najważniejsze czynniki składające się na jakość: szybkość produkcji, precyzję i powtarzalność. Ale w dalszej mierze jest to też elastyczność działań pozwalająca na produkcję obudów pod projekty i na zamówienie, a więc modyfikację wyrobów katalogowych. Dawniej też było to możliwe, ale wiązało się z koniecznością przygotowania produkcji i wykonania narzędzi. Przejście na projekt komputerowy i obrabiarki sterowane bezpośrednio z CAD-a pozwala taki projekt zrobić szybko, tanio i bez płacenia wielkich sum za przygotowanie produkcji. Zapewne jest to jeden z powodów, dla których na rynku zwiększa się liczba obudów specjalizowanych pod konkretne aplikacje (np. automatyki, komputerowe z otworowaniem itd.).
Jeszcze dekadę temu typowy odbiorca zainteresowany czymś więcej niż wyrób katalogowy miał możliwość jedynie modernizacji (customizacji) takiego produktu, polegającej na niewielkiej obróbce mechanicznej lub też kompozycji obudowy z użyciem kilku części składowych. Projekt wykonany całkowicie na zamówienie był zwykle poza możliwościami budżetowymi. To się zmienia właśnie dzięki nowoczesnym obrabiarkom i oprogramowaniu projektowemu. Prostota zamiany projektu w wyrób daje możliwości specjalizacji produktowej.
Dostawcy obudów
Produkcja obudów to obszar kapitałochłonny od strony przygotowania produkcji, maszyn, oprzyrządowania, form wtryskowych i tym samym producenci nie są w stanie szybko poszerzać asortymentu. W zamian wypracowują swój styl, który staje się rozpoznawalny, specjalizują się na grupy urządzeń lub branże. W dużej części firmy te zajmują się wytwarzaniem obudów metalowych lub szaf przemysłowych, celując w niszowe i wymagające aplikacje specjalistyczne, np. w zakresie odporności na czynniki środowiskowe czy o wysokim poziomie indywidualizacji. Ich produkty przeznaczone są do zastosowań w telekomunikacji, sterowniach, systemach zasilania, systemach komputerowych i podobnych zastosowaniach przemysłowych. W takich ramach mieszczą się m.in. pulpity i panele sterownicze, systemy alarmowe i kontroli dostępu, urządzenia telewizji przemysłowej, zasilacze, obudowy do sprzętu teleinformatycznego, szafy telekomunikacyjne i podobne. Takie zastosowania pozwalają współistnieć małym innowacyjnym firmom krajowym razem z silną konkurencją ze strony dużych producentów z Europy Zachodniej. Takimi firmami są np. Ergom, Jakubowski, Sypniewski, Kommet, Jotkel oraz ZPAS. W zakresie produkcji obudów z tworzyw sztucznych wymienić należy przede wszystkim firmę Kradex oraz firmę Maszczyk, znane na rynku z wytwarzania małych obudów dla elektroniki. Do kluczowych na rynku dostawców zagranicznych należą przedsiębiorstwa będące oddziałami producentów zagranicznych, jak Rittal, Phoenix Contact, Eaton.
Drugą grupę dostawców stanowią dystrybutorzy i resellerzy, którzy często oferują po kilka marek produktów i często dla nich sprzedaż obudów jest dodatkiem do większej całości. Jest to konsekwencją tego, że wielu producentów ma wąską specjalizację i dystrybutor musi współpracować z kilkoma producentami, aby zapewnić szeroką ofertę. Dla części firm dystrybucyjnych obudowy stanowią jeden z kluczowych elementów oferty, co dotyczy m.in. tych skupiających się na sektorach elektrotechnicznym i automatyki, dla innych zaś – w szczególności zajmujących się dystrybucją katalogową – jeden z komplementarnych elementów bardzo szerokiej oferty. Obudowy znajdziemy też u dostawców obudów do systemów komputerowych i mechaniki 19". Przykładem firm dystrybucyjnych, dla których obudowy to ważna część biznesu, mogą być LC Elektronik, Apar, Dacpol, Eltron, CSI.
