Wyświetlacze i elektroniczny papier
Wyświetlacz to jeden z najważniejszych komponentów elektronicznych, a duża popularność i wiele obszarów zainteresowań sprawiają, że jednostki te są atrakcyjnym produktem dla sieci dystrybucji. W ich sprzedaży liczy się to, że ich ceny jednostkowe są w porównaniu do innych elementów stosunkowo wysokie, a ponadto wyświetlacz często jest komponentem kupowanym w pierwszej kolejności. Skoro wyświetlacz w praktycznie każdym większym urządzeniu stał się niezbędny, to w konsekwencji rynek tych produktów, zarówno od strony obrotów, jak i asortymentu, jest duży i szybko się rozwija w kilku kierunkach wyznaczanych przez technologie wyświetlania.
Bardzo szeroki asortyment
Charakterystyczną cechą rynku wyświetlaczy jest to, że czas życia poszczególnych technologii jest stosunkowo długi i nawet po okresie maksymalnej popularności poszczególne typy nie wypadają całkowicie na margines, dalej funkcjonując w niszach. Trudno odpowiedzieć, czy i w jakim stopniu szeroki dostępny asortyment wyświetlaczy kreuje nowe aplikacje, czy też ważniejszy jest proces odwrotny, w którym rozwój elektroniki i ekspansja na nowe rynki powoduje, że potrzeba coraz więcej tych jednostek. W sumie sprowadza się to do tego samego: mamy coraz większy asortyment jednostek wyświetlaczy, są one coraz tańsze, a więc dostępniejsze, mają coraz lepsze parametry w zakresie wizualizacji danych oraz odporności mechanicznej i środowiskowej. Graficzny interfejs użytkownika z ekranem dotykowym, znany z telefonów komórkowych i innych aplikacji konsumenckich, jest też wytrychem otwierającym drzwi do wielu nowych branż, np. inteligentnego budynku, systemów bezpieczeństwa i ochrony mienia, branży reklamy i oczywiście do przemysłu, czyli sektora w Polsce najbardziej wartościowego.
Granice wyznaczają z jednej strony wyspecjalizowane rozwiązania dążące do optymalizacji kosztowej konkretnego produktu. Drugi biegun należy do złożonych rozwiązań zawierających inteligentny sterownik, łatwych do adaptacji i wykonanych w formie modułowej. Nowe jednostki o coraz lepszych parametrach pojawiają się co chwila, a duża liczba producentów i dystrybutorów tworzy niezwykle konkurencyjny i zróżnicowany rynek. Dostęp do nowych technologii staje się coraz łatwiejszy, a ceny omawianych produktów stale się zmniejszają.
Ocena stopnia specjalizacji dostawców w zakresie wyświetlaczy
Ocena stopnia specjalizacji firm dystrybucyjnych sprzedających wyświetlacze pokazana na wykresie wskazuje, że 1/3 dostawców to firmy, dla których produkty te są główną częścią biznesu. Trochę więcej jak 1/4 ankietowanych postrzega je jako jedne z kilku głównych i istotnych komponentów. Tak zarysowany stopień specjalizacji jest wyraźnie większy niż dla wielu innych grup produktowych omawianych w naszych opracowaniach.
Mały pobór mocy jest kluczowy
Mały pobór mocy jest jednym z najbardziej istotnych trendów zmieniających współczesną elektronikę, a w aplikacjach mobilnych można go postrzegać jako kluczowy parametr decydujący o funkcjonalności. Dla rynku wyświetlaczy ograniczanie poboru mocy jest więc zagadnieniem bardzo istotnym, bo w większości urządzeń wyświetlacz jest obowiązkowy. Innymi słowy, nie ma wyjścia – wyświetlacz też musi pobierać małą moc i wiele zmian technologicznych, które można obserwować w ostatnich latach, jest temu podporządkowanych.
Technologie takie jak OLED, e-paper szybko zyskują popularność też na skutek nacisku na energooszczędność, a dzięki temu ceny takich jednostek się obniżają. Podstawowe wersje takich wyświetlaczy na tyle potaniały, że wybór OLED-a przestał już mieć znamiona jakiegokolwiek luksusu. Skoro opłacalne jest produkowanie elektronicznych metek (tzw. cenówek), wyświetlających ceny w supermarketach bazujących na wyświetlaczach e-papierowych, to znaczy, że bariera cenowa przestała istnieć. Poza wymienionymi dwoma typami producenci proponują jeszcze wersje bistabilne, które można postrzegać jako produkt o funkcjonalności podobnej do e-papierowych. Uzupełniają one elektroniczny papier tam, gdzie ma on jeszcze jakieś niedoskonałości techniczne lub kosztowe.
Przemysł, medycyna i branże profesjonalne
Na rynku jest coraz więcej wyświetlaczy w wersjach ukierunkowanych na aplikacje przemysłowe i profesjonalne. Mają one szerszy zakres temperatur pracy, większą jasność ekranu i trwałość, co pozwala używać ich przez wiele lat. W przypadku takich rozwiązań istotna jest też gwarantowana długoterminowa dostępność produktu (longevity), czyli że produkt będzie dostępny w sprzedaży przez długi czas. Dla wersji konsumenckich okres ten jest krótszy, a często w ogóle nie definiowany w specyfikacjach.
W ostatnich dwóch latach czas dostępności produktu na rynku dla wielu produktów uległ skróceniu. Aby jak najlepiej obsłużyć zapotrzebowanie rynku i skrócić długie czasy dostaw, producenci m.in. starali się jak najbardziej efektywnie wykorzystać park maszynowy. Wersje mniej popularne, nieprzyszłościowe były w ramach tego procesu wycofywane z ofert, ustępując miejsca nowszym lub bardziej potrzebnym na rynku. Proces ten przyspieszył w ostatnich dwóch latach i jak wspomniano, parametr longevity dla wielu jednostek się wyraźnie skrócił.
Takie zjawiska pogłębiają specjalizację rynku, gdyż teraz inżynierowie muszą uważniej dobierać produkt do aplikacji, kierując się także tym parametrem. Projektując aplikację przemysłową, która będzie wytwarzania przez dekadę, trzeba sięgać po wyświetlacze, które objęte są gwarancją dostępności.
Przez wiele lat oferta rynku w zakresie wyświetlaczy przemysłowych była wyraźnie uboższa od tej dostępnej dla rynku konsumenckiego. Jednostek przemysłowych było w ofertach nie wiele, zwłaszcza takich bardziej poszukiwanych: o większych rozdzielczościach, z matrycami IPS o szerokim zakresie temperatur pracy, o szerokim kącie obserwacji itd. Utrudniało to aplikację, degradowało tempo rozwoju rynku, a także tworzyło często patologie takie, że komponenty konsumenckie trafiały do urządzeń przemysłowych. Obecnie jest w tym zakresie duża poprawa.
Główne cechy wyświetlaczy brane pod uwagę przy kupnie
Co do tego, że cena jest bardzo ważnym kryterium selekcji produktu i dostawcy, byli przekonani wszyscy ankietowani, ale parametry techniczne też były wskazywane bardzo często. Kryteria takie jak kompetencje techniczne, jakość wykonania, długotrwała współpraca, zawsze są w tego typu rankingach wysoko notowane, niemniej poza dwoma ostatnimi różnice procentowe są na tyle niewielkie, że można powiedzieć, iż liczy się wszystko. W stosunku do poprzednich naszych zestawień wysoką pozycję zyskała długoterminowa dostępność produktu na rynku (longevity). Aplikacje profesjonalne, specjalistyczne urządzenia inne niż elektronika konsumencka są produkowane przez wiele lat i w ich przypadku wycofanie wyświetlacza z produkcji jest zawsze dużym kłopotem. Klienci zwracają na to dzisiaj większą uwagę.
Znaczenie wsparcia technicznego jest ogromne
Znaczenie wsparcia technicznego w dystrybucji wyświetlaczy jest bardzo duże, bo są to urządzenia skomplikowane, w których istotnych jest wiele szczegółów, a wybór optymalnego rozwiązania staje się niełatwy i czasochłonny. Ponieważ czasu ciągle brakuje, producenci elektroniki oczekują, że dostawca, zanim sprzeda im produkt, skonsultuje wybór i przyspieszy pracę za pomocą różnego typu narzędzi: dostarczy próbek, narzędzi, płytek startowych, oprogramowania.
Produkt optymalny od strony technicznej, a więc wybrany po przewertowaniu katalogów, niekoniecznie musi być najlepszy do danej aplikacji, gdyż pewne jednostki są popularne, szeroko dostępne i magazynowane lokalnie, na inne trzeba długo czekać. Wybór techniczny musi uwzględniać też ceny, bowiem jednostki produkowane przez wielu producentów są tańsze.
Jeszcze inny problem to ryzyko zakończenia produkcji. Użycie do nowego produktu wyświetlacza, który za niedługo wypadnie z oferty (przestanie być produkowany lub zostanie zastąpiony nową wersją), to wielkie ryzyko i koszty. Takie informacje dostępne z dużym wyprzedzeniem są u dystrybutorów, stąd wsparcie techniczne nie polega tylko na przekazaniu informacji technicznej, ale pokazaniu, które produkty są warte zainteresowania w danych aplikacjach i perspektywiczne (bezpieczne).
Wsparcie aplikacyjne wiąże się z uzyskaniem gotowych do użycia płytek zawierających projekty referencyjne. Stanowią one przykłady do naśladowania, są demonstracją dobrych praktyk projektowych i dają szansę tego, aby na początku pracy nie popełnić drobnej, ale trudnej do znalezienia pomyłki. Liczne zestawy startowe, będące nierzadko kompletną aplikacyjną platformą sprzętową oraz oprogramowanie i biblioteki procedur w wielu przypadkach sprawiają, że nakład pracy wymaganej do obsługi wybranych popularnych modeli wyświetlaczy graficznych z panelem dotykowym jest porównywalny z tym, jaki kiedyś trzeba było poświęcić na obsługę prostych modułów znakowych z wbudowanym kontrolerem. W ten sposób projektowanie aplikacji z wyświetlaczem zmienia się bardziej w integrację, ale takie działanie ma jedynie zalety.
Wielu dostawców wyświetlaczy
Rynek wyświetlaczy w Polsce jest podzielony pomiędzy klientów preferujących tanie, azjatyckie rozwiązania oraz takich, dla których liczy się jakość i pewność produktu oraz obsługi. Jest to segment bardzo szeroki, a producentów na tyle dużo, że każdy przedsiębiorca może nawiązać współpracę z jakimś producentem i stać się dystrybutorem. Niemniej płaszczyzna handlowa jest jedynie małą częścią tego biznesu. Przy sprzedaży wyświetlaczy widać wyraźnie znaczenie kompetentnego wsparcia technicznego, stąd kompetentni inżynierowie po stronie dystrybutora i nierzadko także dodatkowa pomoc i próbki ze strony producenta przesądzają o kupnie tego lub innego produktu oraz o współpracy z klientem. Dział wsparcia technicznego znający się na wyświetlaczach jest też jednym z bardziej widocznych różnic pomiędzy zwykłymi firmami handlowymi a specjalizowanymi dostawcami. Pozycja rynkowa dostawców specjalizowanych rośnie też wraz z rozwojem technologii. Przykładem takich firm mogą być Unisystem, Gamma, White Electronics, Artronic lub Masters. Każda z tych firm jest autoryzowanym dystrybutorem znanej marki. Poza dostawcami specjalizowanymi na rynku działa grupa kilkudziesięciu firm handlowych, z których większość sprzedaje podzespoły elektroniczne, a wyświetlacze są częścią – mniejszą lub większą. Są to głównie dostawcy katalogowi (Farnell, Digi-Key, Mouser Electronics, TME, RS Components, Conrad Electronic, Elfa Distrelec) oraz duże firmy hurtowe (Elhurt, Micros, Arrow Electronics).
Istotne funkcje techniczne
Czytelność treści w oświetleniu słonecznym, szeroki zakres temperatur otoczenia wskazują, że wiele wyświetlaczy pracuje w urządzeniach instalowanych na zewnątrz pomieszczeń i takie rozwiązania tworzą ważny segment rynku. Dostępność jednostki ze zintegrowanym panelem dotykowym, poszerzone kąty obserwacji też można zaliczyć do istotnych cech takich produktów. Z kolei niski pobór mocy to domena sprzętu mobilnego, aplikacji IoT oraz wielu specjalistycznych rozwiązań jak etykiety cenowe, mierniki zużycia mediów i podobne. To może być drugi istotny segment aplikacyjny.
Wersje dopasowane do aplikacji
Elektronika mobilna, noszona, aplikacje IoT, sprzęt medyczny to przykłady urządzeń, w których konstrukcja wyświetlacza jest zintegrowana z obudową, często w nierozdzielną całość, tj. przyklejona do szyby lub przezroczystej części obudowy, tak połączenie było odporne na wpływ środowiska, narażenia mechaniczne wynikające z użytkowania oraz aby było estetyczne. Częściowe lub pełne dopasowanie do projektu klienta wyświetlaczy TFT, OLED oraz paneli dotykowych polega na dostosowaniu kształtu, rozmiaru, koloru oraz innych parametrów technicznych. Takie wersje dostarczają specjalizowani dostawcy wyświetlaczy w połączeniu z możliwościami, jakie zapewniają im producenci. Koszty takich modyfikacji z roku na rok maleją, dostępność i oferta stale się poszerzają i tym samym takie usługi stają się bardziej przystępne.
