Coraz pełniejsza kompleksowość

Rys. 3. Struktura obrotów dostawców obudów dla elektroniki w Polsce. Mniej więcej co trzecia firma ma sprzedaż roczną przekraczającą 1 mln zł

Coraz większa liczba producentów obudów dysponuje kompleksową ofertą produktów. Asortyment zwiększa się we wszystkich popularnych i uniwersalnych grupach, jak np. obudowy prostopadłościenne lub na szynę, które są uzupełniane o bardziej specjalistyczne rozwiązania, np. do automatyki budynkowej, wyświetlaczy lub zoptymalizowane pod kątem określonych branży.

Efektem są coraz bardziej opasłe katalogi, zacierające się powoli pierwotne podziały np. na plastik i metal, wyroby konsumenckie lub profesjonalne oraz podziały determinowane przez technologię wykonywania obudów. Innymi słowy, producenci nieustannie rozszerzają swoje oferty produktowe, starając się wypracować sobie pełne pokrycie w strategicznych obszarach. To samo dotyczy dystrybutorów specjalizujących się w obudowach, łączących w ofercie handlowej liczne różne niekonkurujące ze sobą marki.

Oczywiście z ofert wypadają wersje, które się nie przyjęły, ale per saldo tych nowych jest więcej. Tworzy to wiele problemów po stronie marketingu technicznego, który ma niełatwe zadanie przekazania informacji o nowościach klientom, a dodatkowo nierzadko zmiany dotyczą szczegółów konstrukcyjnych. Przebicie się nowych wzorów i rozwiązań nie jest proste, bo inżynier to zwykle konserwatysta, który chętnie sięga po rzeczy wypróbowane.

Obudowy są atrakcyjnym dodatkiem do komponentów automatyki i podzespołów elektronicznych, które gdzieś trzeba nabyć: u producenta lub specjalizowanego dystrybutora, takiego który jest w stanie dostarczyć produkt dopasowany do aplikacji o cechach indywidualnych lub obudowę standardową z katalogu. Ta druga jest znacznie tańsza, dostępna od ręki i dla wielu klientów ma wystarczającą funkcjonalność.

Z tego powodu dystrybutorzy komponentów często mają je w ofercie po to, aby kompleksowo obsługiwać zamówienia. Firmy te muszą się też jakoś rozwijać, poszerzać front sprzedaży, a dystrybucja obudów jest jednym z wielu elementów takich działań.

Indywidualizacja i modułowość

Usługi indywidualizacji produktów seryjnych, takie jak frezowanie, otworowanie itp., stały się już normalną i obowiązkową częścią tytułowego biznesu. To dobra wiadomość dla projektantów, gdyż zmniejsza zapotrzebowanie na obudowy projektowane na zamówienie na rzecz wersji katalogowych. Zjawisko to widać w branży od lat, a razem opisane czynniki sprzyjają promocji rozwiązań modułowych i systemowych.

Zestaw elementów składowych tworzących system pozwala w wielu wypadkach złagodzić negatywne skutki wielu ograniczeń i problemów z szeroką ofertą, chęcią zapewnienia indywidualnych cech wzorniczych oraz dopasowania obudowy do wymagań aplikacyjnych. Kiedyś modułowość dotyczyła kompletnej marki i wszystkich wyrobów producenta, dzisiaj coraz częściej dotyczy ona serii lub jednej rodziny, w ramach której daje się wymiennie używać poszczególnych detali.

Druk 3D, klawiatury i integracja

Rys. 4. 58% dostawców uczestniczących w raporcie uzyskuje ze sprzedaży obudów co najwyżej 10% swoich obrotów, dla 12% firm obudowy to główna część biznesu

W ostatnich pięciu latach na rynku pojawiły się niedrogie i precyzyjne drukarki 3D, które pozwalają na tworzenie detali przestrzennych z dużą dokładnością i rozdzielczością. Obecnie druk 3D szybko przenika do biznesu, przestając być jedynie ciekawostką i stając się cennym narzędziem dla serwisów, działów utrzymania ruchu, ale chyba w największym stopniu jest on przydatny dla biur projektowych i laboratoriów.

Producenci obudów wykorzystują drukarki 3D do szybkiego prototypowania, tworząc prototypowe modele i detale po to, aby można było przymierzyć i ocenić całość przed uruchomieniem produkcji. To naturalny i oczywisty początek wykorzystania tej technologii, niemniej można oczekiwać, że w przyszłości drukarki 3D zyskają szersze znaczenie.

Po kolejnych udoskonaleniach powinny pozwolić na wydruk małych serii produktów z tworzywa lub metalu oraz ułatwić indywidualizację obudów. Drukarki 3D bazujące na drukowaniu z metalu mogą też pomóc w obniżeniu kosztów przygotowania produkcji obudów z tworzywa, bo jak wiadomo, wykonanie form wtryskowych jest drogie i czasochłonne. Na razie produkcja obudów poprzez wydruki 3D jest za droga i za wolna, a powierzchnia uzyskiwanych płaszczyzn jest za bardzo chropowata, z punktu widzenia zastosowania ich w produkcji.

Ważnym zjawiskiem jest również to, że producenci obudów biorą na swoje barki coraz więcej zadań związanych z konstrukcją mechaniczną urządzeń elektronicznych. Poza obróbką mechaniczną, taką jak wiercenie otworów lub frezowanie, dotyczy to także integracji klawiatury, wyświetlacza wraz z szybą ochronną, panelu frontowego, systemu uszczelnienia i innych opcji związanych z zabezpieczeniem konstrukcji przed wpływem środowiska.

Oferta usług dostarczana przez dostawców obudów poszerza się, bo takie oczekiwania mają dzisiaj klienci, którzy często nie dysponują oprzyrządowaniem, aby takie operacje wykonywać samodzielnie oraz nie mają doświadczenia w tym kierunku. Kompleksowa obsługa to nie tylko hasło, które dotyczy komponentów, ale ogólnie całego podejścia do biznesu.

Duża konkurencja źródłem problemów

Rys. 5. Ranking najważniejszych cech oferty handlowej wskazuje, że klienci poszukują przede wszystkim dostawców zdolnych do zapewnienia szybkiej dostawy produktów o wysokiej jakości i w niskiej cenie

Skutkiem istnienia bardzo szerokiego rynku jest też duża konkurencja. Dostawców obudów jest wielu, zwłaszcza tych najpopularniejszych rodzin obudów na przykład przeznaczonych do montażu na szynie DIN. Niestety, pomijając wyjątki, technologia produkcji nie jest skomplikowana, co w skali świata przyciąga dużo chętnych do zajęcia się taką działalnością.

Najlepsi wytwórcy stawiają na jakość, dobre materiały i ciekawe wzornictwo, inni walczą ceną o klienta, oszczędzając na materiałach i precyzji lub po prostu produkują mniej lub bardziej udane podróbki. Niestety ciekawy, przemyślany projekt obudowy lub systemu modułowego to nie jest banalne zadanie, a dostępność skanerów trójwymiarowych i oprogramowania pozwalającego na tworzenie przestrzennych modeli detali niewątpliwie rodzi pokusę chodzenia na skróty w biznesie.

Podobne zjawiska dotyczą obszaru obudów metalowych, gdzie tańsi dostawcy konkurują ceną, wykorzystując blachy cieńsze i gorszej jakości. Takie uwarunkowania pośrednio zaostrzają konkurencję. Dla rynku obudów czynnikiem negatywnym są też dość wysokie ceny walut, zwiększające koszt wyrobów importowanych i surowców, a także okres przejściowy między okresami dopłat unijnych. Import z krajów azjatyckich jest szczególnie widoczny w zakresie standardowych obudów z tworzywa sztucznego i małych obudów metalowych.

Nowe firmy i modernizacje

Rys. 6. Zestawienie najważniejszych kryteriów technicznych rozważanych podczas selekcji obudowy. Najważniejsza jest prostota mocowania elementów urządzenia we wnętrzu i łatwy montaż

Rynek elektroniki w Polsce szybko się rozwija, a wiele firm, jeszcze niedawno działających w małej skali, dzisiaj na tyle urosło, że zaczyna być je stać na własne formy wtryskowe lub przynajmniej na personalizację obudowy na etapie wtrysku tworzywa. Na taki wzrost wpływają nowe perspektywiczne otwarcia np. w automatyce budynkowej dla budownictwa mieszkaniowego, w specjalistycznych urządzeniach przemysłowych oraz tych instalowanych w ramach infrastruktury technicznej w transporcie.

Ponieważ cena na rynku krajowym, zawsze miała i ma duże znaczenie, większe firmy starają się obniżać koszty zaopatrzenia, skracając łańcuch dostaw i kontaktując się bezpośrednio z producentami. Im większa skala działania producentów OEM, tym zapotrzebowanie na obudowy katalogowe i dostarczane przez niezależnych wytwórców się zmniejsza, bo przy dużych seriach opłaca się już wytwarzać je we własnym zakresie (dowodem są np. producenci systemów alarmowych) lub zamawiać wersje na zamówienie u producenta, np. chińskiego.

Stymulująco dla rynku działa ogólna poprawa koniunktury w gospodarce, wzrost eksportu oraz duża liczba małych firm, które produkują specjalistyczne urządzenia i w sumie są one istotnym klientem dla rynku dystrybucji. Poza produkcją nowych urządzeń dochodzą jeszcze modernizacje starych instalacji i systemów, które dotyczą całości. Takich prac jest wiele i przekładają się one na całkiem wyraźnie widoczną sprzedaż, bo powodów do modernizacji jest wiele: poprawa jakości, chęć uzyskania lepszej ochrony przed środowiskiem, nowe wymagania norm i przepisów itd.

Obudowy od strony biznesu

Rys. 7. Głównymi odbiorcami obudów w Polsce są producenci automatyki przemysłowej, systemów zasilania energetyki oraz aplikacji budynkowych

Rysunek 1 ilustruje sumaryczne wzrosty i spadki obrotów zanotowane przez dostawców obudów w latach 2013-2015. Jak widać, sytuacja na rynku charakteryzuje się znaczną stabilnością w porównaniu do wielu innych produktów i komponentów z naszej branży omawianych w naszych analizach. Zmiany pomiędzy poszczególnymi latami są niewielkie, ale warto odnotować, że z roku na rok warunki biznesowe się poprawiają.

Rośnie liczba tych, którzy notują wyższą sprzedaż, stąd wskaźniki procentowe w skali rok do roku się poprawiają. Druga cecha charakterystyczna jest taka, że poprawa dotyczy głównie średnich i dolnych przedziałów (10-25%), a praktycznie nie widać jej na samej górze. Wykres potwierdza tym samym wcześniejsze rozważania, że sprzedaż na rynku obudów jest średnią wielu kontraktów i nie zaskakuje jakimiś wyskokami. To jest biznes rozwijający się ewolucyjnie.

Uzupełnieniem podanych informacji jest zestawienie z rysunku 2, gdzie pokazano zebrane opinie specjalistów na temat tego, jakie są tendencje w koniunkturze, a także jak oceniana jest konkurencja. Sytuacja na rynku przez 41% oceniona została jako poprawiająca się, co dobrze wróży, natomiast zgodnie z wcześniejszymi oczekiwaniami konkurencja na rynku postrzegana jest jako silna. Takiego zdania było aż 61% pytanych, co znaczy, że na rynku obudów nie ma wiele miejsca na swobodne działanie, a o udziały trzeba się zwyczajnie bić.

Kolejną ważną informacją są dane na temat osiąganych obrotów ze sprzedaży obudów (rys. 3). W porównaniu do innych analizowanych sektorów rynku od razu widać, że średnia wartość jest dla obudów większa niż w komponentach - mniej więcej jedna trzecia firm przekracza 1 mln zł rocznie, a w praktyce z uwagi na to, że nie wszyscy podają nam dane na temat sprzedaży, można zakładać, że co drugi dostawca ma takie obroty. Innymi słowy, obudowy są produktem, który pozwala dobrze zarobić, a nawet utrzymać wyspecjalizowaną w tej tematyce firmę.

Ocenę, w jakim stopniu obudowy mogą stać się środkiem biznesu dla przedsiębiorców, można próbować wywnioskować z rysunku 4, gdzie na wykresie pokazano, ile procent sprzedaży tworzą obudowy. Dla ponad połowy (56%) firm sprzedaż obudów przynosi do 10% sprzedaży, drugi biegun oznaczający pełną specjalizację obejmuje 12% firm, czyli inaczej mówiąc, co siódma firma z tego zestawienia to dostawca specjalizowany, dla którego obudowy to centrum biznesu.

Wydaje się, że to nie jest dużo, ale i tak znacznie więcej, niż dla innych grup wyrobów analizowanych przez nas w artykułach. W porównaniu do poprzedniego naszego zestawienia sprzed trzech lat liczba dostawców specjalizowanych nieco zmalała (z 16 do 12%), a tych drobnych wzrosła (z 48 do 56%). To z pewnością efekt silnej konkurencji.